Türkiye’de ilk defa çocuklarin adli süreçlerde yararlarinin gözetilmesi, korunmalari ve örselenmemelerinin saglanmasi amaciyla Erzurum’da kurulan Çocuk Adalet Merkezi’nde (ÇAM), hem magdur hem suça sürüklenen çocuklarin adliye ortamina girmeden haklarindaki adli süreçler tamamlaniyor. Cübbesiz hakim, savcilar ve uzmanlar ile sivil çocuk polislerinin görev yaptigi merkez, çocuklarin üstün yarari ilkesi çerçevesinde onlari suç ve suç ortamindan uzaklastirmayi hedefliyor. Adalet Bakani Abdulhamit Gül'ün katilimiyla 20 Kasim 2021'de Erzurum’un Yakutiye ilçesindeki Olimpiyat Parki'nda insa edilen Çocuk Adalet Merkezi kapilarini basin mensuplarina açti. 'Onarici adalet' çerçevesinde çocuklarin üstün yarari gözetilerek açilan Çocuk Adalet Merkezi'ni tanitan Adalet Bakanligi Magdur Haklari Daire Baskanliginda görevli daire baskanlarindan Murat Binici, magdur ya da tanik olan çocuklarin adli süreçte örselenmemesini temel bir yaklasim olarak benimsediklerini belirtti. 'CEZALANDIRMAYA DEGIL SUÇ ORTAMINDA KURTARMAYA ÖNCELIK VERDIK' Adli Görüsme Odalari'nin ( AGO) 2017 yilindan itibaren çocuk dostu ortamlar olarak uygulamaya konuldugunu, suça sürüklenen çocuklarla ilgili ise cezalandirmaya degil, suç ve suç ortamindan kurtarmaya öncelik verdiklerini ifade eden Binici, sunlari söyledi: "Bu merkezimizin amaci tam da bu. Zira basta Çocuk Koruma Kanunu olmak üzere ulusal ve uluslararasi literatürde bir suçu isleyen çocuga süpheli sanik ya da fail kavramlari kullanilmamakta, bunlari ifade etmek için suça sürüklenen çocuk kavrami kullanilmaktadir. Böylelikle bir çocugun suçu islemesi halinde bunda dahil oldugu toplumun ve ortamin sorumlulugunun bulundugu adeta varsayilmaktadir. Tüm kurumlarimiz bu asamalarda bir araya gelerek çocuklarimizi suç ve suç ortamlarindan kurtarmaya, onlari suça iten etkenleri belirleyerek ortadan kaldirmaya, onlari topluma yararli bireyler olarak yeniden toplumla bütünlesmelerini saglayarak topluma kazandirmaya yönelik faaliyetler yürütsün istiyoruz. Erzurum Çocuk Adalet Merkezi fikri tam da bu bilincin bir sonucu olarak ortaya çikti." 'ÜNIVERSITE ÖGRENCILERI KLINIK DESTEK UYGULAMALARI YAPABILECEK' Çocuk Adalet Merkezi'nde Çocuk Mahkemesi ve Cumhuriyet Bassavciligi, Çocuk Suçlari Sorusturma Bürosu ile Adli Destek ve Magdur Hizmetleri Müdürlügünü yeniden yapilandirdiklarini vurgulayan Binici, söyle konustu: "Ayrica bu merkezde baroya, çocuk polisine, adli tip uzmanina, aile ve sosyal hizmetler görevlisine yer ayirdik. Yine benzer sekilde Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi ögrencilerine hukuk klinigi uygulamasi yapabilmeleri için, Erzurum Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi psikoloji ögrencilerine ise ülkemizde ilk defa bir adli birimde psiko-sosyal destek klinik uygulamalari yapabilmeleri için uygun ortamlari tahsis ettik. Bu sekilde kurumlarimizi bir araya getirerek entegre bir sekilde çalismalarini amaçliyoruz. Tabii bu ayni zamanda bir yaklasim dönüsümünü de gerektiriyor. Bu anlamda bu yaklasim dönüsümünü saglamaya yönelik olarak bakanligimiz ve UNICEF is birligi ile haziran ayi içerisinde egitim programi gerçeklestirdik. Söz konusu egitim programlarina ilerleyen dönemlerde de devam etme yönünde hazirlik çalismalarimiz var. Bu halkaya sadece burada yer tahsis etmis oldugumuz kurumlari dahil ederek süreci tamamlamiyoruz. Bu halkaya yerel yönetimleri, saglik müdürlügü, milli egitim müdürlügü yine ayni sekilde gençlik ve spor müdürlügü gibi diger kurumlari da dahil ederek bir koordinasyon mekanizmasi olusturuyoruz. Vaka bazli rutin bassavcimiz baskanliginda yapacagimiz toplantilarla çocuklarimiza yönelik basta tedbir kararlari olmak üzere kurumlar tarafindan sunulmakta olan hizmetlerin etkin sekilde yerine getirilmesini saglayacagiz." 'ULUSLARARASI STANDARTLARIN ÜZERINDE' Uluslararasi ölçeklerde çocuk mahkemesi ya da gençlik mahkemesi gibi adliye disinda bir kisim birimlerin yapilandirdigi örneklerin bulundugunu ifade eden Binici, "Ancak Çocuk Adalet Merkezimizde bunun ötesine geçilerek bu süreçte görev alan bütün kurumlar entegre bir sekilde bir araya getirilmis oluyor. Bu nedenle merkezimizde gerçeklestirecegimiz uygulamamizin uluslararasi standartlarin üzerinde oldugunu ifade etmek istiyorum" dedi. ‘ÇOCUGUMUZ, DEVLETIN KENDISINI KURTARMAK IÇIN SEFERBER OLDUGUNU HISSETSIN’ Binici, "Çocuk Adalet Merkezi'mizde adli süreçte çocuklara yönelik bütün islemler çocuk dostu bu ortamda gerçeklestirilecek. Çocugumuz yargilandigini degil, kendisine yardim edildigini, yalniz olmadigini, devletin kendisini suç ve suç ortamlarindan kurtarmak için adeta seferber oldugunu hissetsin. Yine kendilerine hizmet sunan kamu görevlerimizi, devletimizin sefkatli elini kendilerini uzatan ablalari, agabeyleri gibi görsün. Is ve islemler gerçeklestirilirken suç teskil eden eyleme degil, çocuga odaklanilsin. Çocuklarimizin beyanlari, uzmanlarimiz araciligiyla alinsin, çocuklarimiz kendilerini kaygiya düsmeden rahatlikla ifade edebilirsin. Çocuklarimizin ilgileri, yetenekleri tespit edilerek buna uygun tedbirlere hükmedilsin ve bu tedbirler etkin sekilde yerine getirilsin" diye konustu. ‘HER IKI TARAFIN DA RIZASI HALINDE MAGDURDAN ÖZÜR DILEYEBILSIN’ Merkezde onarici adalet uygulamalarini da yapmayi istediklerini kaydeden Binici, söyle devam etti: "Buna göre suç islendikten sonra, bir suça maruz kaldiktan sonra istiyoruz ki suça sürüklenen çocugumuz magdurun neler hissettigini, suç nedeniyle hangi sikintilari yasadigini bu merkezde görsün ve hissetsin. Hatta her iki tarafin rizasiyla istenmesi halinde suça sürüklenen çocugumuzun magdurdan özür dileyebilmesine uygun ortam saglamak istiyoruz. Yine istiyoruz ki bir kisim yükümlülükler öngörülerek suça sürüklenen çocugumuza suç nedeniyle sebep oldugu zararlar giderme yönünde bir sans tanimis olsun ve öngörüyoruz ki bu yükümlülükler çocugumuzun ilgi alanindan belirlensin. Yine benzer sekilde suça sürüklenen çocuklarimiza bazen kamuya yararli yükümlülükler yüklenebilsin. Çocuk bakimindan bir ilgi duydugu bir mesleki edindirme yönelik kurs olabilecegi gibi curling, buz hokeyi, kayak ya da bir futbol kursu gibi sportif bir programa da yönlendirilebilsin. Yine çocuk savcimiz tarafindan yükümlülükleri yerine getirmis olmasi halinde suça sürüklenen çocugumuz hakkinda kamu davasi açilmayip, ertelenebilecek. Bu da su sonucu doguracak; suça sürüklenen çocugumuz hakkinda bir adli sicil kaydi olusturulmamis olacak. Tabiri caizse çocuk savcimiz suça sürüklenen çocugumuza bir sans daha tanimis olacak. Ümit ediyoruz ki Türkiye'de ilk örnegini ortaya koymus oldugumuz bu merkezimizde adliyenin soguk yüzüyle karsilasmadan ve örselenmeden adli süreci tamamlayan çocuklarimiz bu süreç sonucunda bir meslek edilebilsin. Bu çocuklarimiz içerisinden bir müzisyen, bir sanatçi, belki bir sporcu çikabilsin." ÇOCUK ADALET MERKEZI'NIN ÖZELLIKLERI 1664 metrekarelik alanda insa edilen ÇAM'da, 70 kisilik fuaye ve bekleme alani, durusma salonu, çocuk hakimi odasi, cumhuriyet bassavcisi odasi, çocuk savcisi odalari, adli gözlem ve görüsme odalari, hukuki, psiko-sosyal destek odalari ve hizmet birimleri bulunuyor. Yargi Reformu Stratejisi (YRS) ve Insan Haklari Eylem Plani (IHEP) hedefleri arasinda çocuklarin adli süreçlerde üstün yararlarinin gözetilmesi, korunmasi ve ikincil örselenmesinin önüne geçilmesi hedeflenen ÇAM'da, suça sürüklenen çocuklarin adli süreçlerden olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmesi, magdur çocuklarin rehabilitasyonlarinin gerçeklestirilmesi, adli süreçte çocuklara yönelik koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alinmasi hedefleniyor. ÇOCUK DOSTU DURUSMA SALONLARI Çocuklarin üstün yarari gözetilerek tasarlanan ÇAM'da çocuklar hakkindaki adli is ve islemlerin yürütülmesinde görev alan tüm ilgili birimlerin yani sira çocuklarin sosyal ve fiziksel gelisimine katki saglayacak parklar, bahçeler, oyun alanlari da bulunuyor. ÇAM'da Çocuk Mahkemesi, Çocuk Sorusturma Bürosu, Adli Destek ve Magdur Hizmetleri Müdürlügü, Adli Görüsme Odalari (AGO), çocuk polisi, avukatlar, hukuk klinigi, adli tip irtibat bürosu gibi birçok adli birim ve uzman bir arada görev yapiyor. ÇAM'da durusmalar çocuk dostu durusma salonlarinda cübbe giymeyen yargi mensuplari ve avukatlar tarafindan yapilirken, polis noktasinda da yine sivil giyimli personel görev aliyor. BEYANLAR UZMANLAR ESLIGINDE ALINIYOR Merkezle magdur ve tanik çocuklar, adli süreçten olumsuz etkilenmemesi için durusma salonu yerine Adli Görüsme Odalari’nda (AGO) uzmanlar esliginde beyanlarini veriyor. Suça konu eyleme yerine çocuga odaklanilan merkezde görev alan uzmanlarin, çocuklarin ilgi alanlarini tespit ederek bu yönde yükümlülükler içeren tedbirler almasi hedefleniyor. ÇOCUK DOSTU USULLER UYGULANIYOR ÇAM'da çocugun üstün yarari gözetilerek tedbir odakli onarici adalet mekanizmalari birlikte degerlendirilerek çocuklarin, suç ve suç ortamindan uzaklastirilmasi saglanirken, suç islemeyi bir yasam biçimi haline getirmeleri de önlenecek. Çocuklara yönelik tüm adli islemler yetiskinlerden ayri olarak çocuk dostu ortamda yine çocuk dostu usuller uygulanarak gerçeklestirilecek. ÇAM ile çocuklarin egitimlerine devam edebilmeleri, sportif faaliyetlerde bulunabilmeleri, meslek edinmeleri ve merkez sayesinde arkadasliklar kurmalari amaçlaniyor. Adalet Bakanliginca ÇAM modelinin diger sehirlerde de uygulanmasi ve yayginlastirilmasi hedefleniyor.
Türkiye’de ilk defa çocuklarin adli süreçlerde yararlarinin gözetilmesi, korunmalari ve örselenmemelerinin saglanmasi amaciyla Erzurum’da kurulan Çocuk Adalet Merkezi’nde (ÇAM), hem magdur hem suça sürüklenen çocuklarin adliye ortamina girmeden haklarindaki adli süreçler tamamlaniyor. Cübbesiz hakim, savcilar ve uzmanlar ile sivil çocuk polislerinin görev yaptigi merkez, çocuklarin üstün yarari ilkesi çerçevesinde onlari suç ve suç ortamindan uzaklastirmayi hedefliyor.
Adalet Bakani Abdulhamit Gül'ün katilimiyla 20 Kasim 2021'de Erzurum’un Yakutiye ilçesindeki Olimpiyat Parki'nda insa edilen Çocuk Adalet Merkezi kapilarini basin mensuplarina açti. 'Onarici adalet' çerçevesinde çocuklarin üstün yarari gözetilerek açilan Çocuk Adalet Merkezi'ni tanitan Adalet Bakanligi Magdur Haklari Daire Baskanliginda görevli daire baskanlarindan Murat Binici, magdur ya da tanik olan çocuklarin adli süreçte örselenmemesini temel bir yaklasim olarak benimsediklerini belirtti.
'CEZALANDIRMAYA DEGIL SUÇ ORTAMINDA KURTARMAYA ÖNCELIK VERDIK'
Adli Görüsme Odalari'nin ( AGO) 2017 yilindan itibaren çocuk dostu ortamlar olarak uygulamaya konuldugunu, suça sürüklenen çocuklarla ilgili ise cezalandirmaya degil, suç ve suç ortamindan kurtarmaya öncelik verdiklerini ifade eden Binici, sunlari söyledi:
"Bu merkezimizin amaci tam da bu. Zira basta Çocuk Koruma Kanunu olmak üzere ulusal ve uluslararasi literatürde bir suçu isleyen çocuga süpheli sanik ya da fail kavramlari kullanilmamakta, bunlari ifade etmek için suça sürüklenen çocuk kavrami kullanilmaktadir. Böylelikle bir çocugun suçu islemesi halinde bunda dahil oldugu toplumun ve ortamin sorumlulugunun bulundugu adeta varsayilmaktadir. Tüm kurumlarimiz bu asamalarda bir araya gelerek çocuklarimizi suç ve suç ortamlarindan kurtarmaya, onlari suça iten etkenleri belirleyerek ortadan kaldirmaya, onlari topluma yararli bireyler olarak yeniden toplumla bütünlesmelerini saglayarak topluma kazandirmaya yönelik faaliyetler yürütsün istiyoruz. Erzurum Çocuk Adalet Merkezi fikri tam da bu bilincin bir sonucu olarak ortaya çikti."
'ÜNIVERSITE ÖGRENCILERI KLINIK DESTEK UYGULAMALARI YAPABILECEK'
Çocuk Adalet Merkezi'nde Çocuk Mahkemesi ve Cumhuriyet Bassavciligi, Çocuk Suçlari Sorusturma Bürosu ile Adli Destek ve Magdur Hizmetleri Müdürlügünü yeniden yapilandirdiklarini vurgulayan Binici, söyle konustu:
"Ayrica bu merkezde baroya, çocuk polisine, adli tip uzmanina, aile ve sosyal hizmetler görevlisine yer ayirdik. Yine benzer sekilde Atatürk Üniversitesi Hukuk Fakültesi ögrencilerine hukuk klinigi uygulamasi yapabilmeleri için, Erzurum Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi psikoloji ögrencilerine ise ülkemizde ilk defa bir adli birimde psiko-sosyal destek klinik uygulamalari yapabilmeleri için uygun ortamlari tahsis ettik. Bu sekilde kurumlarimizi bir araya getirerek entegre bir sekilde çalismalarini amaçliyoruz. Tabii bu ayni zamanda bir yaklasim dönüsümünü de gerektiriyor. Bu anlamda bu yaklasim dönüsümünü saglamaya yönelik olarak bakanligimiz ve UNICEF is birligi ile haziran ayi içerisinde egitim programi gerçeklestirdik. Söz konusu egitim programlarina ilerleyen dönemlerde de devam etme yönünde hazirlik çalismalarimiz var. Bu halkaya sadece burada yer tahsis etmis oldugumuz kurumlari dahil ederek süreci tamamlamiyoruz. Bu halkaya yerel yönetimleri, saglik müdürlügü, milli egitim müdürlügü yine ayni sekilde gençlik ve spor müdürlügü gibi diger kurumlari da dahil ederek bir koordinasyon mekanizmasi olusturuyoruz. Vaka bazli rutin bassavcimiz baskanliginda yapacagimiz toplantilarla çocuklarimiza yönelik basta tedbir kararlari olmak üzere kurumlar tarafindan sunulmakta olan hizmetlerin etkin sekilde yerine getirilmesini saglayacagiz."
'ULUSLARARASI STANDARTLARIN ÜZERINDE'
Uluslararasi ölçeklerde çocuk mahkemesi ya da gençlik mahkemesi gibi adliye disinda bir kisim birimlerin yapilandirdigi örneklerin bulundugunu ifade eden Binici, "Ancak Çocuk Adalet Merkezimizde bunun ötesine geçilerek bu süreçte görev alan bütün kurumlar entegre bir sekilde bir araya getirilmis oluyor. Bu nedenle merkezimizde gerçeklestirecegimiz uygulamamizin uluslararasi standartlarin üzerinde oldugunu ifade etmek istiyorum" dedi.
‘ÇOCUGUMUZ, DEVLETIN KENDISINI KURTARMAK IÇIN SEFERBER OLDUGUNU HISSETSIN’
Binici, "Çocuk Adalet Merkezi'mizde adli süreçte çocuklara yönelik bütün islemler çocuk dostu bu ortamda gerçeklestirilecek. Çocugumuz yargilandigini degil, kendisine yardim edildigini, yalniz olmadigini, devletin kendisini suç ve suç ortamlarindan kurtarmak için adeta seferber oldugunu hissetsin. Yine kendilerine hizmet sunan kamu görevlerimizi, devletimizin sefkatli elini kendilerini uzatan ablalari, agabeyleri gibi görsün. Is ve islemler gerçeklestirilirken suç teskil eden eyleme degil, çocuga odaklanilsin. Çocuklarimizin beyanlari, uzmanlarimiz araciligiyla alinsin, çocuklarimiz kendilerini kaygiya düsmeden rahatlikla ifade edebilirsin. Çocuklarimizin ilgileri, yetenekleri tespit edilerek buna uygun tedbirlere hükmedilsin ve bu tedbirler etkin sekilde yerine getirilsin" diye konustu.
‘HER IKI TARAFIN DA RIZASI HALINDE MAGDURDAN ÖZÜR DILEYEBILSIN’
Merkezde onarici adalet uygulamalarini da yapmayi istediklerini kaydeden Binici, söyle devam etti:
"Buna göre suç islendikten sonra, bir suça maruz kaldiktan sonra istiyoruz ki suça sürüklenen çocugumuz magdurun neler hissettigini, suç nedeniyle hangi sikintilari yasadigini bu merkezde görsün ve hissetsin. Hatta her iki tarafin rizasiyla istenmesi halinde suça sürüklenen çocugumuzun magdurdan özür dileyebilmesine uygun ortam saglamak istiyoruz. Yine istiyoruz ki bir kisim yükümlülükler öngörülerek suça sürüklenen çocugumuza suç nedeniyle sebep oldugu zararlar giderme yönünde bir sans tanimis olsun ve öngörüyoruz ki bu yükümlülükler çocugumuzun ilgi alanindan belirlensin. Yine benzer sekilde suça sürüklenen çocuklarimiza bazen kamuya yararli yükümlülükler yüklenebilsin. Çocuk bakimindan bir ilgi duydugu bir mesleki edindirme yönelik kurs olabilecegi gibi curling, buz hokeyi, kayak ya da bir futbol kursu gibi sportif bir programa da yönlendirilebilsin. Yine çocuk savcimiz tarafindan yükümlülükleri yerine getirmis olmasi halinde suça sürüklenen çocugumuz hakkinda kamu davasi açilmayip, ertelenebilecek. Bu da su sonucu doguracak; suça sürüklenen çocugumuz hakkinda bir adli sicil kaydi olusturulmamis olacak. Tabiri caizse çocuk savcimiz suça sürüklenen çocugumuza bir sans daha tanimis olacak. Ümit ediyoruz ki Türkiye'de ilk örnegini ortaya koymus oldugumuz bu merkezimizde adliyenin soguk yüzüyle karsilasmadan ve örselenmeden adli süreci tamamlayan çocuklarimiz bu süreç sonucunda bir meslek edilebilsin. Bu çocuklarimiz içerisinden bir müzisyen, bir sanatçi, belki bir sporcu çikabilsin."
ÇOCUK ADALET MERKEZI'NIN ÖZELLIKLERI
1664 metrekarelik alanda insa edilen ÇAM'da, 70 kisilik fuaye ve bekleme alani, durusma salonu, çocuk hakimi odasi, cumhuriyet bassavcisi odasi, çocuk savcisi odalari, adli gözlem ve görüsme odalari, hukuki, psiko-sosyal destek odalari ve hizmet birimleri bulunuyor. Yargi Reformu Stratejisi (YRS) ve Insan Haklari Eylem Plani (IHEP) hedefleri arasinda çocuklarin adli süreçlerde üstün yararlarinin gözetilmesi, korunmasi ve ikincil örselenmesinin önüne geçilmesi hedeflenen ÇAM'da, suça sürüklenen çocuklarin adli süreçlerden olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmesi, magdur çocuklarin rehabilitasyonlarinin gerçeklestirilmesi, adli süreçte çocuklara yönelik koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alinmasi hedefleniyor.
ÇOCUK DOSTU DURUSMA SALONLARI
Çocuklarin üstün yarari gözetilerek tasarlanan ÇAM'da çocuklar hakkindaki adli is ve islemlerin yürütülmesinde görev alan tüm ilgili birimlerin yani sira çocuklarin sosyal ve fiziksel gelisimine katki saglayacak parklar, bahçeler, oyun alanlari da bulunuyor. ÇAM'da Çocuk Mahkemesi, Çocuk Sorusturma Bürosu, Adli Destek ve Magdur Hizmetleri Müdürlügü, Adli Görüsme Odalari (AGO), çocuk polisi, avukatlar, hukuk klinigi, adli tip irtibat bürosu gibi birçok adli birim ve uzman bir arada görev yapiyor. ÇAM'da durusmalar çocuk dostu durusma salonlarinda cübbe giymeyen yargi mensuplari ve avukatlar tarafindan yapilirken, polis noktasinda da yine sivil giyimli personel görev aliyor.
BEYANLAR UZMANLAR ESLIGINDE ALINIYOR
Merkezle magdur ve tanik çocuklar, adli süreçten olumsuz etkilenmemesi için durusma salonu yerine Adli Görüsme Odalari’nda (AGO) uzmanlar esliginde beyanlarini veriyor. Suça konu eyleme yerine çocuga odaklanilan merkezde görev alan uzmanlarin, çocuklarin ilgi alanlarini tespit ederek bu yönde yükümlülükler içeren tedbirler almasi hedefleniyor.
ÇOCUK DOSTU USULLER UYGULANIYOR
ÇAM'da çocugun üstün yarari gözetilerek tedbir odakli onarici adalet mekanizmalari birlikte degerlendirilerek çocuklarin, suç ve suç ortamindan uzaklastirilmasi saglanirken, suç islemeyi bir yasam biçimi haline getirmeleri de önlenecek. Çocuklara yönelik tüm adli islemler yetiskinlerden ayri olarak çocuk dostu ortamda yine çocuk dostu usuller uygulanarak gerçeklestirilecek.
ÇAM ile çocuklarin egitimlerine devam edebilmeleri, sportif faaliyetlerde bulunabilmeleri, meslek edinmeleri ve merkez sayesinde arkadasliklar kurmalari amaçlaniyor. Adalet Bakanliginca ÇAM modelinin diger sehirlerde de uygulanmasi ve yayginlastirilmasi hedefleniyor.