Covid-19 asilariyla ilgili gelismelerin dikkatle takip edildigi su günlerde en önemli gündem maddelerinden biri de asi kararsizligi. ABD’de yayinlanan bir haber, sirketlerin Covid-19 asisi yaptirmayanlari isten çikarabilecegini söylüyor. Peki Türkiye’de durum nasil? Türk kökenli bilim insanlari tarafindan kurulan Almanya merkezli Biontech'in ABD ilaç sirketi Pfizer'la birlikte gelistirdigi asi tüm dünyada büyük heyecan yaratmisti. Bu gelismenin ardindan Kasim ayinda asi haberleri pes pese geldi. Pfizer/BioNTech, Moderna, Sputnik V, AstraZeneca ve SinoVac asilarina dair gelismeler umut verici olsa da ‘asi kararsizligi’ gibi önemli bir sorunumuz var. Çünkü uzmanlar halki asi olmaya ikna etmenin en az asiyi gelistirmek kadar zor olabilecegini belirtiyor. Yapilan arastirmalar da bu görüsü dogruluyor. NÜFUSUN YARISI ASI OLMAYI DÜSÜNMÜYOR Ipsos'un 2 Kasim'da yayinladigi ankete göre Türkiye'de insanlarin sadece yarisi asi yaptirmayi düsünüyor. Insanlarin yüzde 58'i yeni bir asi oldugu için yan etkilerden endise ettigini belirtiyor. ISVERENLER TÜRKIYE'DE ZORUNLU TUTABILIR MI? Türkiye'deki isverenler çalisanlarina ‘asi olma zorunlulugu' getirebilir mi? Bu sorunun cevabini yillardir hukuk fakültelerinde ögretim üyesi olarak çalisan Av. Dr. Okay Durman'a sorduk. Anayasa 17/II maddesi uyarinca, vücut bütünlügünün korunmasi esas oldugundan, Anayasa Mahkemesi ve AIHM kararlarinda, zorunlu asi uygulamasinin kanuni dayanaginin bulundugunu söyleyen Durman, su ifadeleri kullaniyor: “Umumi Hifzisihha Kanunu'nun 57. maddesinde sayilan bulasici hastaliklarin ortaya çikmasi halinde, 72/2. madde uyarinca hastaliga maruz bulunanlarin asilanmasina yetki taninmistir. Ancak 57. maddede, ‘Covid 19', bulasici hastalik olarak sayilan hastaliklar arasinda yer almamaktadir.” Durman söyle devam ediyor: “Bu açidan baktigimizda, yürürlükteki mevzuatimiz açisindan, isverenlerin isçiyi Covid-19 asisi olmaya zorlayamayacagini ifade edebiliriz.” KORUYUCU VE ÖZENDIRICI TEDBIRLER ALINABILIR Öte yandan “Is Sagligi ve Güvenligi mevzuatimiz geregi temel amacin isçinin sagliginin korunmasi” oldugunu kaydeden Durman, “Baslica sorumluluk isverene verilmistir. Burada isveren bu sorumlulugu yerine getirirken dogal olarak isçilerin tümünün sagligini koruyucu düzenlemeler yapabilir. Ancak “feshin son çare olmasi” ilkesinden hareketle, asi olmak istemeyen isçinin is sözlesmesini feshetmeden önce, baska koruyucu ve özendirici tedbirler alabilir. Örnegin isyerinde genel düzenleme yapma yetkisi çerçevesinde, asi olan isçilerine ödül/prim vb. uygulamalar veya zorlayici nedenle salgin geçene kadar ücretsiz izne çikarma uygulamasi getirmesi mümkündür.” (Yasar Özer / Sözcü)
Türk kökenli bilim insanlari tarafindan kurulan Almanya merkezli Biontech'in ABD ilaç sirketi Pfizer'la birlikte gelistirdigi asi tüm dünyada büyük heyecan yaratmisti. Bu gelismenin ardindan Kasim ayinda asi haberleri pes pese geldi. Pfizer/BioNTech, Moderna, Sputnik V, AstraZeneca ve SinoVac asilarina dair gelismeler umut verici olsa da ‘asi kararsizligi’ gibi önemli bir sorunumuz var. Çünkü uzmanlar halki asi olmaya ikna etmenin en az asiyi gelistirmek kadar zor olabilecegini belirtiyor. Yapilan arastirmalar da bu görüsü dogruluyor.
NÜFUSUN YARISI ASI OLMAYI DÜSÜNMÜYOR
Ipsos'un 2 Kasim'da yayinladigi ankete göre Türkiye'de insanlarin sadece yarisi asi yaptirmayi düsünüyor. Insanlarin yüzde 58'i yeni bir asi oldugu için yan etkilerden endise ettigini belirtiyor.
ISVERENLER TÜRKIYE'DE ZORUNLU TUTABILIR MI?
Türkiye'deki isverenler çalisanlarina ‘asi olma zorunlulugu' getirebilir mi? Bu sorunun cevabini yillardir hukuk fakültelerinde ögretim üyesi olarak çalisan Av. Dr. Okay Durman'a sorduk.
Anayasa 17/II maddesi uyarinca, vücut bütünlügünün korunmasi esas oldugundan, Anayasa Mahkemesi ve AIHM kararlarinda, zorunlu asi uygulamasinin kanuni dayanaginin bulundugunu söyleyen Durman, su ifadeleri kullaniyor: “Umumi Hifzisihha Kanunu'nun 57. maddesinde sayilan bulasici hastaliklarin ortaya çikmasi halinde, 72/2. madde uyarinca hastaliga maruz bulunanlarin asilanmasina yetki taninmistir. Ancak 57. maddede, ‘Covid 19', bulasici hastalik olarak sayilan hastaliklar arasinda yer almamaktadir.”
Durman söyle devam ediyor: “Bu açidan baktigimizda, yürürlükteki mevzuatimiz açisindan, isverenlerin isçiyi Covid-19 asisi olmaya zorlayamayacagini ifade edebiliriz.”
KORUYUCU VE ÖZENDIRICI TEDBIRLER ALINABILIR
Öte yandan “Is Sagligi ve Güvenligi mevzuatimiz geregi temel amacin isçinin sagliginin korunmasi” oldugunu kaydeden Durman, “Baslica sorumluluk isverene verilmistir. Burada isveren bu sorumlulugu yerine getirirken dogal olarak isçilerin tümünün sagligini koruyucu düzenlemeler yapabilir. Ancak “feshin son çare olmasi” ilkesinden hareketle, asi olmak istemeyen isçinin is sözlesmesini feshetmeden önce, baska koruyucu ve özendirici tedbirler alabilir. Örnegin isyerinde genel düzenleme yapma yetkisi çerçevesinde, asi olan isçilerine ödül/prim vb. uygulamalar veya zorlayici nedenle salgin geçene kadar ücretsiz izne çikarma uygulamasi getirmesi mümkündür.” (Yasar Özer / Sözcü)