vioft2nnt8|2000BDFC6638|yunusbirbilen|tbl_sayfa|metin|0xfdffa309010000005f02000001000100Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesi Kapsaminda Bagajin Geç Teslim Edilmesi Nedeniyle Davaci Yararina Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklesip Gerçeklesmediginin Tespiti - Davacinin Tatili Boyunca Yasadigi Çöküntünün Elem ve Izdiraba Dönüstügünün ve Davacinin Kisilik Haklarini Zedelenmesi Nedeniyle TBK Md. 58 Hükmünde Belirtilen Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklestiginin Kabulü Gerektigi T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2017/11-138 K. 2020/844 T. 4.11.2020 MANEVI TAZMINAT DAVASI ( Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesi Kapsaminda Bagajin Geç Teslim Edilmesi Nedeniyle Davaci Yararina Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklesip Gerçeklesmediginin Tespiti - Davacinin Tatili Boyunca Yasadigi Çöküntünün Elem ve Izdiraba Dönüstügünün ve Davacinin Kisilik Haklarini Zedelenmesi Nedeniyle TBK Md. 58 Hükmünde Belirtilen Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklestiginin Kabulü Gerektigi ) KISILIK HAKKININ ZEDELENMESI ( Davacinin Dinlenme Eglenme ve Tatil Amaciyla Gittigi Yerde Ilk Günden Itibaren Üzerindeki Elbiseyle Kaldigi ve Otelin Etkinliklerine Katilamadigi Ayrica Bagajin Teslim Edilmemesi ve Ne Zaman Teslim Edileceginin Belirsizligi Nedeniyle Es ve Çocuklariyla Huzurlu Vakit Geçiremedigi Bagajinin Hemen Gönderileceginin Belirtilmesine Ragmen Üç Gün Sonra Davacinin Havaalanina Çagrilarak Gece Saat 03.00'te Teslim Edildigi - Davacinin Huzur Içinde Tatil Yapmaktan Çok Bagajina Ulasabilme Çabasiyla ve Giderek Artan Stres Içinde Tatilinin Yarisinin Geçtigi ) TATIL AMACIYLA GIDILEN SEYAHATIN STRES IÇINDE GEÇMESI ( Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesinden Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Istemi - Davaci ve Esinin Bilgisayar ve Kisisel Esyalarinin Bulundugu Bagajin Varis Yerinde Kendisine Teslim Edilmedigi/Bagajin Üç Gün Sonra Davaci Havaalanina Çagrilarak Gece Saat 03.00'te Teslim Edildigi ve Bu Süre Zarfinda Davacinin Davali Sirkete Ulasip Bagajinin Akibetini Ögrenmek Için Tatilinin Önemli Bir Kisminda Emek ve Mesai Harcadigi ) TAZMINATIN BELIRLENMESI ( Kisilik Haklari Hukuka Aykiri Olarak Saldiriya Ugrayan Kimse Manevi Tazminata Hükmedilmesini Isteyebilirse de Hakimin Özel Halleri Göz Önünde Tutarak Manevi Zarar Adi ile Hak Sahibine Verilmesine Karar Verecegi Para Tutarinin Adalete Uygun Olmasi Gerektigi - Manevi Tazminatin Miktarinin Tayininde Eylem ve Olayin Özelligi Yaninda Taraflarin Kusur Orani Sifati Isgal Ettikleri Makam ve Diger Sosyal ve Ekonomik Durumlarinin da Gözetilecegi ) 4721/m.24 6098/m.58,114 ÖZET : Dava, tazminat istemine iliskindir. Uyusmazlik, havayolu ile yolcu tasima sözlesmesi kapsaminda bagajin geç teslim edilmesi nedeniyle davaci yararina manevi tazminat kosullarinin gerçeklesip gerçeklesmedigi noktasinda toplanmaktadir. Davacinin dinlenme, eglenme ve tatil amaciyla gittigi Alanya'da ilk günden itibaren üzerindeki elbiseyle kaldigi ve otelin etkinliklerine katilamadigi, ayrica bagajin teslim edilmemesi ve ne zaman teslim edileceginin belirsizligi nedeniyle es ve çocuklariyla huzurlu vakit geçiremedigi, bagajinin hemen gönderileceginin belirtilmesine ragmen üç gün sonra davacinin havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, davacinin bagajini teslim almak için gece vakti Alanya'dan Antalya'ya gitmek zorunda kaldigi, tüm bu hususlar nedeniyle davacinin huzur içinde tatil yapmaktan çok bagajina ulasabilme çabasiyla ve giderek artan stres içinde tatilinin yarisinin geçtigi açiktir. Bu tür gezilerden beklenen amaç da dikkate alindiginda davacinin tatili boyunca yasadigi çöküntünün elem ve izdiraba dönüstügünün ve davacinin kisilik haklarini zedelenmesi nedeniyle TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestiginin kabulü gerekmektedir. Davalinin eyleminin davacinin kisilik haklarini zedeledigini ve TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestigini kabul eden ve 2.500,00TL manevi tazminati hakkaniyete uygun gören direnme karari yerindedir. DAVA : 1. Taraflar arasindaki “tazminat” davasindan dolayi yapilan yargilama sonunda, Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesince (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) verilen davanin kismen kabulüne iliskin karar, davali vekilince temyiz edilmesi üzerine Yargitay 11. Hukuk Dairesince yapilan inceleme sonunda bozulmus, Mahkemece Özel Daire bozma kararina karsi direnilmistir. 2. Direnme karari davali vekili tarafindan temyiz edilmistir. 3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra geregi görüsüldü: KARAR : I. YARGILAMA SÜRECI Davaci Istemi: 4. Davaci vekili 12.09.2012 tarihli dava dilekçesinde; müvekkilinin tatil yapmak amaciyla ailesiyle birlikte 26.08.2012 tarihinde davaliya ait uçak ile Malatya'dan Istanbul aktarmali olarak Antalya'ya ulastigini, bu seyahat esnasinda üç adet valiz ve bir adet çocuk arabasini davaliya teslim ettigini, ancak uçus sonrasi Antalya'ya indiklerinde valizlerin bulunamadigini ve müvekkiline teslim edilmedigini, bunun üzerine kayip bürosuyla irtibata geçildigini ve üç saat sonra valizlerinden iki tanesi ile çocuk arabasinin diger uçakla geldigini, ancak müvekkilinin kendisine ve esine ait sahsi esyalarinin bulundugu valizin gelmedigini ve nerede oldugunun bilinmedigini, müvekkilinin sahsi esyalarinin kaybolmasi nedeniyle tatilden amaçladigi verimi alamadigini, kaybolan valizin ancak üç gün sonra müvekkiline teslim edildigini, valizi teslim almak için müvekkilinin gece saat 03.00'te özel araç tutarak havaalanina gitmek zorunda kaldigini, müvekkilinin özel esyalari olmadigi için otel faaliyetlerine katilamadigini, bu olay nedeniyle büyük sikinti yasadigini ileri sürerek havaalani gidis gelis yol gideri olarak 630,00TL maddi tazminat ile 5.000,00TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmesini talep etmistir. Davali Cevabi: 5. Davali vekili 05.11.2012 tarihli cevap dilekçesinde; müvekkilinin sorumlulugunun sinirli oldugunu, davacinin manevi tazminat talebinin yerinde olmadigini, ayrica talep edilen manevi tazminatin fahis oldugunu savunarak davanin reddine karar verilmesini talep etmistir. Mahkeme Karari: 6. Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) 10.09.2013 tarihli ve 2012/423 E., 2013/459 K. sayili karari ile; davacinin bagajin geç teslimi sebebiyle havaalanina gidis gelis için ödenen araç ücretine iliskin maddi zararini ispatladigi, davacinin bagajin geç teslimi sebebiyle üç gün boyunca planladiklari etkinliklere katilamadigi, bagajin geç teslim edilmesi ve gece yarisi havaalanina gidis gelisler sebebiyle üzüntü, elem ve sikinti çektigi, özel esyalari bulunmadigi için otel disina çikip vakit geçiremedigi, bu nedenlerle manevi tazminatin kosullarinin olustugu gerekçesiyle davanin kismen kabulüyle 630,00TL maddi tazminat ile 2.500,00TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmistir. Özel Daire Bozma Karari: 7. Mahkemenin yukarida belirtilen kararina karsi süresi içinde davali vekili temyiz isteminde bulunmustur. 8. Yargitay 11. Hukuk Dairesinin 15.04.2014 tarihli ve 2013/18250 E., 2014/7418 K. sayili karari ile; “…1-Dava dosyasi içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararinin gerekçesinde dayanilan delillerin tartisilip, degerlendirilmesinde usul ve yasaya aykiri bir yön bulunmamasina göre, davali vekilinin sair temyiz itirazlarinin reddi gerekmistir. 2-)Dava, havayolu ile tasimaya dayali yolcu bagajinin gecikmeli tesliminden kaynaklanan tazminat istemine iliskin olup, mahkemece yukarida yazili gerekçeyle maddi tazminat talebinin kabulüne, manevi tazminat talebinin ise kismen kabulüyle 2.500 TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmistir. Ancak, dava ve karar tarihinde yürürlükte olan 6098 Sayili Borçlar Kanunu'nun 56. maddesinde gösterilen kosullarin somut olayda olustugundan söz edilemez. Söyle ki, öncelikle, her sözlesmeye aykirilik tek basina manevi tazminati gerektirmez. Manevi tazminata hükmedilebilmesi için TBK'nin 56. maddesindeki kosullarin da mevcut olmasi gerekir. Somut olayda, tazminat kosullarinin mevcut olmadigi gözden kaçirilarak, manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekirken kabulü dogru görülmemis, hüküm davali yararina bozmayi gerektirmistir…” gerekçesi ile karar bozulmustur. Direnme Karari: 9. Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) 13.11.2014 tarihli ve 2014/1472 E., 2014/1529 K. sayili karari ile; önceki gerekçelerle direnme karari verilmistir. Direnme Kararinin Temyizi: 10. Direnme karari süresi içinde davali vekili tarafindan temyiz edilmistir. II. UYUSMAZLIK 11. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyusmazlik; havayolu ile yolcu tasima sözlesmesi kapsaminda bagajin geç teslim edilmesi nedeniyle davaci yararina manevi tazminat kosullarinin gerçeklesip gerçeklesmedigi noktasinda toplanmaktadir. III. GEREKÇE 12. Dava, havayolu ile yolcu tasima sözlesmesinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine iliskindir. 13. Bilindigi gibi, borçlunun ifa etmekle yükümlü oldugu borcunu yerine getirememesi durumunda borca aykirilik meydana gelmektedir. Borca aykiri davranan kisi, bu davranisi ile neden oldugu zarari tazmin etmekle yükümlü olup, isbu yükümlülük neticesinde dogan sorumluluga, borca aykiri davranistan dogan sorumluluk denilmektedir. Sorumluluk bu anlamiyla tazminat borcunun kaynagidir (Oguzman, M. Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Istanbul, 2006, s. 14). 14. 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nda (6098 Sayili TBK) borca aykiriliktan dogan sorumluluk nedeniyle manevi tazminat ödenecegine iliskin bir hüküm bulunmamaktadir. Sözlesmeye aykirilik tek basina manevi tazminat gerektirmez ise de, özel hâl ve sartlarda davacinin kisilik haklarinin zedelenmesi durumunda haksiz fiilin neticelerini dogurmakta ve manevi tazminat gerektirmektedir. Gerçekten de 6098 Sayili TBK'nin 114/2 maddesi geregince haksiz fiil sorumluluguna iliskin hükümler kiyas yoluyla sözlesmeye aykirilik hâllerine de uygulanir. Borca aykiri herhangi bir davranisin, alacaklinin kisilik haklarinin zedelenmesine neden olmasi mümkündür. Borcun zamaninda veya hiç yerine getirilmemesi nedeniyle meydana gelen olaylarda duyulan aci, üzüntü ile borca aykiri davranista bulunan borçlunun eylemi arasindaki nedensellik baginin nasil kurulacagi önem tasimaktadir. Zira kural olarak bir para borcunun ödenmemesi alacaklinin kisilik hakkini ihlal etmemekte ise de bunun neticesinde gelisen olaylar bu hakki ihlal edebileceginden nedensellik bagi burada kurulabilmektedir. 15. Bu genel açiklamalardan sonra tasiyicinin, havayolu ile yolcu tasima sözlesmelerinde hukuki sorumlulugunun açikliga kavusturulmasinda yarar vardir. 16. Somut olayda davacinin bagaji Malatya'dan Istanbul aktarmali Antalya'ya yapilan seyahat sirasinda kayboldugu için 2920 Sayili Türk Sivil Havacilik Kanunu (TSHK) uygulanacaktir. 2920 Sayili TSHK'nin 106. maddesi geregince, bu Kanun'da hüküm bulunmayan hâllerde uluslararasi anlasma hükümlerinin uygulanacagi belirtilmistir. Bu durumda davali tasiyicinin sorumlulugunun sinirlandirilmasi hususu 2920 Sayili TSHK'da düzenlenmedigi için 26.08.2012 tarihli dava konusu tasimaya ülkemiz tarafindan 28.05.1999 tarihinde imzalanan ve 26.03.2011 tarihinde yürürlüge giren Hava Yoluyla Uluslararasi Tasimaciliga Iliskin Belirli Kurallarin Birlestirilmesine Dair Sözlesme (Montreal Konvansiyonu) hükümleri uygulanacaktir. 17. Bununla birlikte gerek 2920 Sayili TSHK'de gerekse Montreal Konvansiyonu'nda bagajda gecikme durumunda ugranilan zararlardan tasiyicinin kural olarak sorumlu oldugu belirtilmis olsa da, ugranildigi iddia olunan zararin (hasarin) manevi zararlari da kapsadigi noktasinda açik bir hüküm bulunmamaktadir. O hâlde 6098 Sayili TBK'de de borca aykiriliktan dogan sorumluluk nedeniyle manevi tazminat ödenecegine dair bir hüküm olmamasi nedeniyle 6098 Sayili TBK'nin 114/2 maddesi delaletiyle ayni Kanun'un 58. maddesinin olaya uygulanmasi gerekecektir. 18. 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesiyle ilgili açiklamalarda bulunmadan önce 4721 Sayili Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 24. maddesine deginmekte yarar vardir. Bu maddede; “Hukuka aykiri olarak kisilik hakkina saldirilan kimse, hâkimden, saldirida bulunanlara karsi korunmasini isteyebilir. Kisilik hakki zedelenen kimsenin rizasi, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdigi yetkinin kullanilmasi sebeplerinden biriyle hakli kilinmadikça, kisilik haklarina yapilan her saldiri hukuka aykiridir.” hükmü yer almaktadir. 19. 6098 Sayili TBK'nin “Kisilik Hakkinin Zedelenmesi” baslikli 58. maddesinde ise; “Kisilik hakkinin zedelenmesinden zarar gören, ugradigi manevi zarara karsilik manevi tazminat adi altinda bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Hâkim, bu tazminatin ödenmesi yerine, diger bir giderim biçimi kararlastirabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldiriyi kinayan bir karar verebilir ve bu kararin yayimlanmasina hükmedebilir.” düzenlemesine yer verilmistir. 20. TMK'nin 24. maddesi ve 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesiyle koruma altina alinan kisilik haklari, bedensel ve ruhsal tamlik ve yasam ile nesep gibi insanin, insan olmasindan güç alan varliklar ya da kisinin adi, onuru, sir alani, mesleki itibari gibi dolayli varliklar olarak iki kesimlidir. Görüldügü üzere, 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesi geregince kisilik haklari hukuka aykiri olarak saldiriya ugrayan kimse manevi tazminata hükmedilmesini isteyebilir. 21. Burada kural olarak dogrudan dogruya zarar görme kosulu aranmaktadir. Ancak kisilik degerlerinin kapsam ve çerçevesi, yerlesik deger yargilarina ve yasam deneyimine bagli olarak belirlenmelidir. 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesi genel bir düzenleme olup, öngördügü kosullar gerçeklestiginde, ruhsal uyum dengesi sarsilanin, kisilik degerlerine saldiri nedeniyle manevi tazminat isteyebilmesi olanagi vardir. 22. Manevi tazminat isteminin temelinde, davalinin haksiz eylemi yatmaktadir. Bilindigi üzere haksiz eylemin unsurlari hukuka aykiri fiil, kusur, zarar ve fiil ile zarar arasinda illiyet bagi bulunmasidir. Öte yandan, kisilik haklari hukuka aykiri olarak saldiriya ugrayan kimse manevi tazminata hükmedilmesini isteyebilir ise de, hâkimin özel hâlleri göz önünde tutarak manevi zarar adi ile hak sahibine verilmesine karar verecegi para tutari, adalete uygun olmalidir. Hâkim manevi tazminatin miktarini tayin ederken saldiri teskil eden eylem ve olayin özelligi yaninda taraflarin kusur oranini, sifatini, isgal ettikleri makami ve diger sosyal ve ekonomik durumlari da dikkate almalidir. 23. Yapilan tüm açiklamalardan sonra somut uyusmazliga gelindiginde; davacinin Alanya'da tatil yapmak amaciyla ailesiyle birlikte davali sirkete ait uçakla Malatya'dan Istanbul aktarmali Antalya'ya uçtugu, Malatya'da verdigi bagajlarin Antalya'da kendisine teslim edilmedigi, bagajlarin Istanbul'da unutuldugunun ve bir sonraki uçakla kendilerine teslim edileceginin bildirildigi, davaci ve ailesinin üç saat havaalaninda bekledikleri ve sonunda bagajlarin bir kisminin teslim edildigi, ancak davaci ve esinin bilgisayar ve kisisel esyalarinin bulundugu bagajin teslim edilmedigi, bagajin üç gün sonra davaci havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, bu süre zarfinda davacinin davali sirkete ulasip bagajinin akibetini ögrenmek için tatilinin önemli bir kisminda emek ve mesai harcadigi anlasilmaktadir. 24. Davacinin dinlenme, eglenme ve tatil amaciyla gittigi Alanya'da ilk günden itibaren üzerindeki elbiseyle kaldigi ve otelin etkinliklerine katilamadigi, ayrica bagajin teslim edilmemesi ve ne zaman teslim edileceginin belirsizligi nedeniyle es ve çocuklariyla huzurlu vakit geçiremedigi, bagajinin hemen gönderileceginin belirtilmesine ragmen üç gün sonra davacinin havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, davacinin bagajini teslim almak için gece vakti Alanya'dan Antalya'ya gitmek zorunda kaldigi, tüm bu hususlar nedeniyle davacinin huzur içinde tatil yapmaktan çok bagajina ulasabilme çabasiyla ve giderek artan stres içinde tatilinin yarisinin geçtigi açiktir. 25. Bu nedenle bu tür gezilerden beklenen amaç ve yukarida bahsedilen hususlar dikkate alindiginda davacinin tatili boyunca yasadigi çöküntünün elem ve izdiraba dönüstügünün ve davacinin kisilik haklarini zedelenmesi nedeniyle 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestiginin kabulü gerekmektedir. 26. Hâl böyle olunca, davalinin eyleminin davacinin kisilik haklarini zedeledigini ve 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestigini kabul eden ve 2.500,00TL manevi tazminati hakkaniyete uygun gören direnme karari yerindedir. 27. Hukuk Genel Kurulunda yapilan görüsmeler sirasinda; her sözlesmeye aykiriligin tek basina manevi tazminati gerektirmeyecegi, somut olayda 6098 Sayili Kanun'un 58. maddesinde belirtilen kosullarin olusmadigi, bu nedenle manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi ve direnme kararinin Özel Dairenin bozma kararinda gösterilen nedenlerle bozulmasi gerektigi görüsü ileri sürülmüs ise de bu görüs yukarida açiklanan nedenlerle Kurul çogunlugunca benimsenmemistir. 28. Tüm bu nedenlerle mahkemece yazili sekilde karar vermesinde bir isabetsizlik görülmediginden usul ve yasaya uygun direnme kararinin onanmasi gerekmistir. SONUÇ : Açiklanan nedenlerle; Davali vekilinin temyiz itirazlarinin reddi ile direnme kararinin ONANMASINA, Asagida dökümü yazili (159,80TL) harcin temyiz edenden alinmasina, 6100 Sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesi atfiyla uygulanmakta olan 1086 Sayili Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 440/III-1 maddesi geregince miktar itibari ile karar düzeltme yolu kapali olmak üzere, 04.11.2020 tarihinde oy çoklugu ile kesin olarak karar verildi. kazanci.com.tr
Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesi Kapsaminda Bagajin Geç Teslim Edilmesi Nedeniyle Davaci Yararina Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklesip Gerçeklesmediginin Tespiti - Davacinin Tatili Boyunca Yasadigi Çöküntünün Elem ve Izdiraba Dönüstügünün ve Davacinin Kisilik Haklarini Zedelenmesi Nedeniyle TBK Md. 58 Hükmünde Belirtilen Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklestiginin Kabulü Gerektigi
T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2017/11-138 K. 2020/844 T. 4.11.2020
MANEVI TAZMINAT DAVASI ( Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesi Kapsaminda Bagajin Geç Teslim Edilmesi Nedeniyle Davaci Yararina Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklesip Gerçeklesmediginin Tespiti - Davacinin Tatili Boyunca Yasadigi Çöküntünün Elem ve Izdiraba Dönüstügünün ve Davacinin Kisilik Haklarini Zedelenmesi Nedeniyle TBK Md. 58 Hükmünde Belirtilen Manevi Tazminat Kosullarinin Gerçeklestiginin Kabulü Gerektigi )
KISILIK HAKKININ ZEDELENMESI ( Davacinin Dinlenme Eglenme ve Tatil Amaciyla Gittigi Yerde Ilk Günden Itibaren Üzerindeki Elbiseyle Kaldigi ve Otelin Etkinliklerine Katilamadigi Ayrica Bagajin Teslim Edilmemesi ve Ne Zaman Teslim Edileceginin Belirsizligi Nedeniyle Es ve Çocuklariyla Huzurlu Vakit Geçiremedigi Bagajinin Hemen Gönderileceginin Belirtilmesine Ragmen Üç Gün Sonra Davacinin Havaalanina Çagrilarak Gece Saat 03.00'te Teslim Edildigi - Davacinin Huzur Içinde Tatil Yapmaktan Çok Bagajina Ulasabilme Çabasiyla ve Giderek Artan Stres Içinde Tatilinin Yarisinin Geçtigi )
TATIL AMACIYLA GIDILEN SEYAHATIN STRES IÇINDE GEÇMESI ( Havayolu ile Yolcu Tasima Sözlesmesinden Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Istemi - Davaci ve Esinin Bilgisayar ve Kisisel Esyalarinin Bulundugu Bagajin Varis Yerinde Kendisine Teslim Edilmedigi/Bagajin Üç Gün Sonra Davaci Havaalanina Çagrilarak Gece Saat 03.00'te Teslim Edildigi ve Bu Süre Zarfinda Davacinin Davali Sirkete Ulasip Bagajinin Akibetini Ögrenmek Için Tatilinin Önemli Bir Kisminda Emek ve Mesai Harcadigi )
TAZMINATIN BELIRLENMESI ( Kisilik Haklari Hukuka Aykiri Olarak Saldiriya Ugrayan Kimse Manevi Tazminata Hükmedilmesini Isteyebilirse de Hakimin Özel Halleri Göz Önünde Tutarak Manevi Zarar Adi ile Hak Sahibine Verilmesine Karar Verecegi Para Tutarinin Adalete Uygun Olmasi Gerektigi - Manevi Tazminatin Miktarinin Tayininde Eylem ve Olayin Özelligi Yaninda Taraflarin Kusur Orani Sifati Isgal Ettikleri Makam ve Diger Sosyal ve Ekonomik Durumlarinin da Gözetilecegi )
4721/m.24
6098/m.58,114
ÖZET : Dava, tazminat istemine iliskindir. Uyusmazlik, havayolu ile yolcu tasima sözlesmesi kapsaminda bagajin geç teslim edilmesi nedeniyle davaci yararina manevi tazminat kosullarinin gerçeklesip gerçeklesmedigi noktasinda toplanmaktadir.
Davacinin dinlenme, eglenme ve tatil amaciyla gittigi Alanya'da ilk günden itibaren üzerindeki elbiseyle kaldigi ve otelin etkinliklerine katilamadigi, ayrica bagajin teslim edilmemesi ve ne zaman teslim edileceginin belirsizligi nedeniyle es ve çocuklariyla huzurlu vakit geçiremedigi, bagajinin hemen gönderileceginin belirtilmesine ragmen üç gün sonra davacinin havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, davacinin bagajini teslim almak için gece vakti Alanya'dan Antalya'ya gitmek zorunda kaldigi, tüm bu hususlar nedeniyle davacinin huzur içinde tatil yapmaktan çok bagajina ulasabilme çabasiyla ve giderek artan stres içinde tatilinin yarisinin geçtigi açiktir.
Bu tür gezilerden beklenen amaç da dikkate alindiginda davacinin tatili boyunca yasadigi çöküntünün elem ve izdiraba dönüstügünün ve davacinin kisilik haklarini zedelenmesi nedeniyle TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestiginin kabulü gerekmektedir.
Davalinin eyleminin davacinin kisilik haklarini zedeledigini ve TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestigini kabul eden ve 2.500,00TL manevi tazminati hakkaniyete uygun gören direnme karari yerindedir.
DAVA : 1. Taraflar arasindaki “tazminat” davasindan dolayi yapilan yargilama sonunda, Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesince (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) verilen davanin kismen kabulüne iliskin karar, davali vekilince temyiz edilmesi üzerine Yargitay 11. Hukuk Dairesince yapilan inceleme sonunda bozulmus, Mahkemece Özel Daire bozma kararina karsi direnilmistir.
2. Direnme karari davali vekili tarafindan temyiz edilmistir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra geregi görüsüldü:
KARAR : I. YARGILAMA SÜRECI
Davaci Istemi:
4. Davaci vekili 12.09.2012 tarihli dava dilekçesinde; müvekkilinin tatil yapmak amaciyla ailesiyle birlikte 26.08.2012 tarihinde davaliya ait uçak ile Malatya'dan Istanbul aktarmali olarak Antalya'ya ulastigini, bu seyahat esnasinda üç adet valiz ve bir adet çocuk arabasini davaliya teslim ettigini, ancak uçus sonrasi Antalya'ya indiklerinde valizlerin bulunamadigini ve müvekkiline teslim edilmedigini, bunun üzerine kayip bürosuyla irtibata geçildigini ve üç saat sonra valizlerinden iki tanesi ile çocuk arabasinin diger uçakla geldigini, ancak müvekkilinin kendisine ve esine ait sahsi esyalarinin bulundugu valizin gelmedigini ve nerede oldugunun bilinmedigini, müvekkilinin sahsi esyalarinin kaybolmasi nedeniyle tatilden amaçladigi verimi alamadigini, kaybolan valizin ancak üç gün sonra müvekkiline teslim edildigini, valizi teslim almak için müvekkilinin gece saat 03.00'te özel araç tutarak havaalanina gitmek zorunda kaldigini, müvekkilinin özel esyalari olmadigi için otel faaliyetlerine katilamadigini, bu olay nedeniyle büyük sikinti yasadigini ileri sürerek havaalani gidis gelis yol gideri olarak 630,00TL maddi tazminat ile 5.000,00TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmesini talep etmistir.
Davali Cevabi:
5. Davali vekili 05.11.2012 tarihli cevap dilekçesinde; müvekkilinin sorumlulugunun sinirli oldugunu, davacinin manevi tazminat talebinin yerinde olmadigini, ayrica talep edilen manevi tazminatin fahis oldugunu savunarak davanin reddine karar verilmesini talep etmistir.
Mahkeme Karari:
6. Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) 10.09.2013 tarihli ve 2012/423 E., 2013/459 K. sayili karari ile; davacinin bagajin geç teslimi sebebiyle havaalanina gidis gelis için ödenen araç ücretine iliskin maddi zararini ispatladigi, davacinin bagajin geç teslimi sebebiyle üç gün boyunca planladiklari etkinliklere katilamadigi, bagajin geç teslim edilmesi ve gece yarisi havaalanina gidis gelisler sebebiyle üzüntü, elem ve sikinti çektigi, özel esyalari bulunmadigi için otel disina çikip vakit geçiremedigi, bu nedenlerle manevi tazminatin kosullarinin olustugu gerekçesiyle davanin kismen kabulüyle 630,00TL maddi tazminat ile 2.500,00TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmistir.
Özel Daire Bozma Karari:
7. Mahkemenin yukarida belirtilen kararina karsi süresi içinde davali vekili temyiz isteminde bulunmustur.
8. Yargitay 11. Hukuk Dairesinin 15.04.2014 tarihli ve 2013/18250 E., 2014/7418 K. sayili karari ile; “…1-Dava dosyasi içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararinin gerekçesinde dayanilan delillerin tartisilip, degerlendirilmesinde usul ve yasaya aykiri bir yön bulunmamasina göre, davali vekilinin sair temyiz itirazlarinin reddi gerekmistir.
2-)Dava, havayolu ile tasimaya dayali yolcu bagajinin gecikmeli tesliminden kaynaklanan tazminat istemine iliskin olup, mahkemece yukarida yazili gerekçeyle maddi tazminat talebinin kabulüne, manevi tazminat talebinin ise kismen kabulüyle 2.500 TL manevi tazminatin davalidan tahsiline karar verilmistir. Ancak, dava ve karar tarihinde yürürlükte olan 6098 Sayili Borçlar Kanunu'nun 56. maddesinde gösterilen kosullarin somut olayda olustugundan söz edilemez. Söyle ki, öncelikle, her sözlesmeye aykirilik tek basina manevi tazminati gerektirmez. Manevi tazminata hükmedilebilmesi için TBK'nin 56. maddesindeki kosullarin da mevcut olmasi gerekir. Somut olayda, tazminat kosullarinin mevcut olmadigi gözden kaçirilarak, manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi gerekirken kabulü dogru görülmemis, hüküm davali yararina bozmayi gerektirmistir…” gerekçesi ile karar bozulmustur.
Direnme Karari:
9. Malatya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin (Ticaret Mahkemesi Sifatiyla) 13.11.2014 tarihli ve 2014/1472 E., 2014/1529 K. sayili karari ile; önceki gerekçelerle direnme karari verilmistir.
Direnme Kararinin Temyizi:
10. Direnme karari süresi içinde davali vekili tarafindan temyiz edilmistir.
II. UYUSMAZLIK
11. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyusmazlik; havayolu ile yolcu tasima sözlesmesi kapsaminda bagajin geç teslim edilmesi nedeniyle davaci yararina manevi tazminat kosullarinin gerçeklesip gerçeklesmedigi noktasinda toplanmaktadir.
III. GEREKÇE
12. Dava, havayolu ile yolcu tasima sözlesmesinden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine iliskindir.
13. Bilindigi gibi, borçlunun ifa etmekle yükümlü oldugu borcunu yerine getirememesi durumunda borca aykirilik meydana gelmektedir. Borca aykiri davranan kisi, bu davranisi ile neden oldugu zarari tazmin etmekle yükümlü olup, isbu yükümlülük neticesinde dogan sorumluluga, borca aykiri davranistan dogan sorumluluk denilmektedir. Sorumluluk bu anlamiyla tazminat borcunun kaynagidir (Oguzman, M. Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Istanbul, 2006, s. 14).
14. 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nda (6098 Sayili TBK) borca aykiriliktan dogan sorumluluk nedeniyle manevi tazminat ödenecegine iliskin bir hüküm bulunmamaktadir. Sözlesmeye aykirilik tek basina manevi tazminat gerektirmez ise de, özel hâl ve sartlarda davacinin kisilik haklarinin zedelenmesi durumunda haksiz fiilin neticelerini dogurmakta ve manevi tazminat gerektirmektedir. Gerçekten de 6098 Sayili TBK'nin 114/2 maddesi geregince haksiz fiil sorumluluguna iliskin hükümler kiyas yoluyla sözlesmeye aykirilik hâllerine de uygulanir. Borca aykiri herhangi bir davranisin, alacaklinin kisilik haklarinin zedelenmesine neden olmasi mümkündür. Borcun zamaninda veya hiç yerine getirilmemesi nedeniyle meydana gelen olaylarda duyulan aci, üzüntü ile borca aykiri davranista bulunan borçlunun eylemi arasindaki nedensellik baginin nasil kurulacagi önem tasimaktadir. Zira kural olarak bir para borcunun ödenmemesi alacaklinin kisilik hakkini ihlal etmemekte ise de bunun neticesinde gelisen olaylar bu hakki ihlal edebileceginden nedensellik bagi burada kurulabilmektedir.
15. Bu genel açiklamalardan sonra tasiyicinin, havayolu ile yolcu tasima sözlesmelerinde hukuki sorumlulugunun açikliga kavusturulmasinda yarar vardir.
16. Somut olayda davacinin bagaji Malatya'dan Istanbul aktarmali Antalya'ya yapilan seyahat sirasinda kayboldugu için 2920 Sayili Türk Sivil Havacilik Kanunu (TSHK) uygulanacaktir. 2920 Sayili TSHK'nin 106. maddesi geregince, bu Kanun'da hüküm bulunmayan hâllerde uluslararasi anlasma hükümlerinin uygulanacagi belirtilmistir. Bu durumda davali tasiyicinin sorumlulugunun sinirlandirilmasi hususu 2920 Sayili TSHK'da düzenlenmedigi için 26.08.2012 tarihli dava konusu tasimaya ülkemiz tarafindan 28.05.1999 tarihinde imzalanan ve 26.03.2011 tarihinde yürürlüge giren Hava Yoluyla Uluslararasi Tasimaciliga Iliskin Belirli Kurallarin Birlestirilmesine Dair Sözlesme (Montreal Konvansiyonu) hükümleri uygulanacaktir.
17. Bununla birlikte gerek 2920 Sayili TSHK'de gerekse Montreal Konvansiyonu'nda bagajda gecikme durumunda ugranilan zararlardan tasiyicinin kural olarak sorumlu oldugu belirtilmis olsa da, ugranildigi iddia olunan zararin (hasarin) manevi zararlari da kapsadigi noktasinda açik bir hüküm bulunmamaktadir. O hâlde 6098 Sayili TBK'de de borca aykiriliktan dogan sorumluluk nedeniyle manevi tazminat ödenecegine dair bir hüküm olmamasi nedeniyle 6098 Sayili TBK'nin 114/2 maddesi delaletiyle ayni Kanun'un 58. maddesinin olaya uygulanmasi gerekecektir.
18. 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesiyle ilgili açiklamalarda bulunmadan önce 4721 Sayili Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 24. maddesine deginmekte yarar vardir. Bu maddede; “Hukuka aykiri olarak kisilik hakkina saldirilan kimse, hâkimden, saldirida bulunanlara karsi korunmasini isteyebilir. Kisilik hakki zedelenen kimsenin rizasi, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdigi yetkinin kullanilmasi sebeplerinden biriyle hakli kilinmadikça, kisilik haklarina yapilan her saldiri hukuka aykiridir.” hükmü yer almaktadir.
19. 6098 Sayili TBK'nin “Kisilik Hakkinin Zedelenmesi” baslikli 58. maddesinde ise; “Kisilik hakkinin zedelenmesinden zarar gören, ugradigi manevi zarara karsilik manevi tazminat adi altinda bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Hâkim, bu tazminatin ödenmesi yerine, diger bir giderim biçimi kararlastirabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldiriyi kinayan bir karar verebilir ve bu kararin yayimlanmasina hükmedebilir.” düzenlemesine yer verilmistir.
20. TMK'nin 24. maddesi ve 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesiyle koruma altina alinan kisilik haklari, bedensel ve ruhsal tamlik ve yasam ile nesep gibi insanin, insan olmasindan güç alan varliklar ya da kisinin adi, onuru, sir alani, mesleki itibari gibi dolayli varliklar olarak iki kesimlidir. Görüldügü üzere, 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesi geregince kisilik haklari hukuka aykiri olarak saldiriya ugrayan kimse manevi tazminata hükmedilmesini isteyebilir.
21. Burada kural olarak dogrudan dogruya zarar görme kosulu aranmaktadir. Ancak kisilik degerlerinin kapsam ve çerçevesi, yerlesik deger yargilarina ve yasam deneyimine bagli olarak belirlenmelidir. 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesi genel bir düzenleme olup, öngördügü kosullar gerçeklestiginde, ruhsal uyum dengesi sarsilanin, kisilik degerlerine saldiri nedeniyle manevi tazminat isteyebilmesi olanagi vardir.
22. Manevi tazminat isteminin temelinde, davalinin haksiz eylemi yatmaktadir. Bilindigi üzere haksiz eylemin unsurlari hukuka aykiri fiil, kusur, zarar ve fiil ile zarar arasinda illiyet bagi bulunmasidir. Öte yandan, kisilik haklari hukuka aykiri olarak saldiriya ugrayan kimse manevi tazminata hükmedilmesini isteyebilir ise de, hâkimin özel hâlleri göz önünde tutarak manevi zarar adi ile hak sahibine verilmesine karar verecegi para tutari, adalete uygun olmalidir. Hâkim manevi tazminatin miktarini tayin ederken saldiri teskil eden eylem ve olayin özelligi yaninda taraflarin kusur oranini, sifatini, isgal ettikleri makami ve diger sosyal ve ekonomik durumlari da dikkate almalidir.
23. Yapilan tüm açiklamalardan sonra somut uyusmazliga gelindiginde; davacinin Alanya'da tatil yapmak amaciyla ailesiyle birlikte davali sirkete ait uçakla Malatya'dan Istanbul aktarmali Antalya'ya uçtugu, Malatya'da verdigi bagajlarin Antalya'da kendisine teslim edilmedigi, bagajlarin Istanbul'da unutuldugunun ve bir sonraki uçakla kendilerine teslim edileceginin bildirildigi, davaci ve ailesinin üç saat havaalaninda bekledikleri ve sonunda bagajlarin bir kisminin teslim edildigi, ancak davaci ve esinin bilgisayar ve kisisel esyalarinin bulundugu bagajin teslim edilmedigi, bagajin üç gün sonra davaci havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, bu süre zarfinda davacinin davali sirkete ulasip bagajinin akibetini ögrenmek için tatilinin önemli bir kisminda emek ve mesai harcadigi anlasilmaktadir.
24. Davacinin dinlenme, eglenme ve tatil amaciyla gittigi Alanya'da ilk günden itibaren üzerindeki elbiseyle kaldigi ve otelin etkinliklerine katilamadigi, ayrica bagajin teslim edilmemesi ve ne zaman teslim edileceginin belirsizligi nedeniyle es ve çocuklariyla huzurlu vakit geçiremedigi, bagajinin hemen gönderileceginin belirtilmesine ragmen üç gün sonra davacinin havaalanina çagrilarak gece saat 03.00'te teslim edildigi, davacinin bagajini teslim almak için gece vakti Alanya'dan Antalya'ya gitmek zorunda kaldigi, tüm bu hususlar nedeniyle davacinin huzur içinde tatil yapmaktan çok bagajina ulasabilme çabasiyla ve giderek artan stres içinde tatilinin yarisinin geçtigi açiktir.
25. Bu nedenle bu tür gezilerden beklenen amaç ve yukarida bahsedilen hususlar dikkate alindiginda davacinin tatili boyunca yasadigi çöküntünün elem ve izdiraba dönüstügünün ve davacinin kisilik haklarini zedelenmesi nedeniyle 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestiginin kabulü gerekmektedir.
26. Hâl böyle olunca, davalinin eyleminin davacinin kisilik haklarini zedeledigini ve 6098 Sayili TBK'nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat kosullarinin gerçeklestigini kabul eden ve 2.500,00TL manevi tazminati hakkaniyete uygun gören direnme karari yerindedir.
27. Hukuk Genel Kurulunda yapilan görüsmeler sirasinda; her sözlesmeye aykiriligin tek basina manevi tazminati gerektirmeyecegi, somut olayda 6098 Sayili Kanun'un 58. maddesinde belirtilen kosullarin olusmadigi, bu nedenle manevi tazminat isteminin reddine karar verilmesi ve direnme kararinin Özel Dairenin bozma kararinda gösterilen nedenlerle bozulmasi gerektigi görüsü ileri sürülmüs ise de bu görüs yukarida açiklanan nedenlerle Kurul çogunlugunca benimsenmemistir.
28. Tüm bu nedenlerle mahkemece yazili sekilde karar vermesinde bir isabetsizlik görülmediginden usul ve yasaya uygun direnme kararinin onanmasi gerekmistir.
SONUÇ : Açiklanan nedenlerle;
Davali vekilinin temyiz itirazlarinin reddi ile direnme kararinin ONANMASINA,
Asagida dökümü yazili (159,80TL) harcin temyiz edenden alinmasina,
6100 Sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesi atfiyla uygulanmakta olan 1086 Sayili Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 440/III-1 maddesi geregince miktar itibari ile karar düzeltme yolu kapali olmak üzere, 04.11.2020 tarihinde oy çoklugu ile kesin olarak karar verildi.
kazanci.com.tr