vioft2nnt8|2000BDFC6638|yunusbirbilen|tbl_sayfa|metin|0xfdff822604000000f800000001000600Kiracinin maddi tazminat talebi eksik arastirma sonucunda hatali karara yol açmistir. Uzman bilirkisi raporuyla yapilan imalatlarin ayrintili degerlendirilmesi gerekmektedir. T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAIRESI E. 2022/2070 K. 2022/8411 T. 1.11.2022 KIRA SÖZLESMESI UYARINCA YAPILAN MASRAFIN TAZMINI Ilk olarak davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte mahal vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip hangilerinin faydali ve zorunlu hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi gerekmektedir. FAYDALI VE ZORUNLU IMALATLARA ILISKIN MADDI TAZMINAT Sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutar miktarindan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik arastirma ve inceleme ile karar verildigi BILIRKISI INCELEMESI Kira sözlesmesi uyarinca yapilan masraflarin tazmini, uzman bilirkisi heyetinden davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde faydali ve zorunlu imalatlar ile lüks imalatlarin belirlenmesi geregi DAVA ÖZETI : Öncelikle davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden, davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip, hangilerinin faydali ve zorunlu, hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi, buna göre sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutardan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi, ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik arastirma ve inceleme ile karar verilmis olmasi usul ve kanuna aykiri olup bozmayi gerektirmistir. DAVA : Taraflar arasinda ilk derece mahkemesinde görülen kira sözlesmesinin iptali ve tazminat davasinin reddine dair verilen karar hakkinda bölge adliye mahkemesi tarafindan yapilan istinaf incelemesi sonucunda; davaci tarafin istinaf basvurusunun esastan reddine yönelik olarak verilen karar, davaci vekili tarafindan durusmali olarak temyiz edilmekle; durusma günü olarak belirlenen 01/11/2022 tarihinde davaci vekili Av. ... ile davali vekili Av. ... geldi. Açik durusmaya baslandi ve hazir bulunan vekillerin sözlü açiklamalari dinlenildikten sonra isin incelenerek karara baglanmasi için saat 14.00'e birakilmasi uygun görüldügünden, belli saatte dosyadaki bütün kagitlar okunarak, Tetkik Hakiminin açiklamalari dinlenip, geregi düsünüldü: KARAR : Davaci; davali ile 22/11/2016 tarihinde kira sözlesmesi imzaladigini, davali kiraya verenin ayni zamanda yüklenicisi bulundugu alisveris merkezinin 01/01/2017 tarihinde açilacagini taahhüt ettigini, ciddi harcamalar yaparak kiralanani planlanan tarihte hazir hale getirdigini ancak davalinin alisveris merkezini bitirememesi nedeniyle 01/01/2017 tarihinde is yerini kullanima ve kiralama amacina uygun teslim edemedigini, Burdur Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2018/5 D.is sayili dosyasi ile kiralanana yapilan masraflarin tespitinin yapildigini, TBK'nin 301 ve yasal mevzuat geregi davalinin sözlesmeden dogan hukuki yükümlülüklerini yerine getirmedigini ileri sürerek; ugradigi menfi zararlarin, kar kaybinin ve manevi zararinin tazmini ile kiralananin sözlesmenin basindan itibaren ayipli olarak teslim edildigi ve ifanin baslamadiginin tespitini, dönme hükümlerinin uygulanarak sözlesmenin sona erdirilmesini, kiralananin bastan itibaren ayipli oldugunun ancak ifanin basladiginin kabul edilmesi durumunda ise, sözlesmenin feshi ile sözlesmenin geçersizligi nedeniyle ugranilan fazlaya iliskin haklar sakli kalmak kaydiyla 50.000 TL maddi ve 200.000 TL manevi tazminatin davalidan tahsilini talep etmistir. Davali; davacinin talep sonucunu netlestirmesi gerektigini, sözlesmeden dönme ve sözlesmenin feshi kavramlarinin hukuki sonuçlarinin farkli oldugunu, bunun mahkemenin degil davacinin görevi oldugunu, davanin usul yönünden reddi gerektigini, irade bozuklugu hallerinde dava açma süresinin bir yil oldugunu ancak bu davanin kira sözlesmesi tarihinden yaklasik iki yil sonra açildigini, davacinin basiretli bir tacir gibi davranma yükümlülügünü yerine getirmedigini, sözlesmede taraflarin hak ve yükümlülüklerinin açik oldugunu, sözde ayipli teslim iddiasi ile teslimden 18 ay sonra dava açilmasinin TTK'nin 23/1-c ve TBK'nin 223/2. fikra hükümleri uyarinca mümkün olmadigini, vaktinde ihbarda bulunmamanin ayiba karsi tekeffülden feragat anlamina geldigini, sunulan tespit raporlarini kabul etmediklerini savunarak, davanin reddini istemistir. Ilk derece mahkemesince; ayiplarin giderilmesine iliskin davaci tarafça öncelikle ayip ihbarinda bulunulup, makul bir süre verilmediginden davacinin taleplerinin kabul edilemeyecegi gerekçesiyle, davanin reddine karar verilmis; karar, davaci vekilince istinaf edilmistir. Bölge adliye mahkemesince, usulüne uygun ayip ihtari bulunmadigi gerekçesiyle, davacinin istinaf basvurusunun esastan reddine karar verilmis; karar, davaci vekili tarafindan temyiz edilmistir. 1-) Dosyadaki yazilara, kararin dayandigi delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davaci tarafin diger temyiz itirazlarinin reddi gerekir. 2-) Kural olarak kiraci, akdi iliskinin devami sirasinda kiralananda yaptigi deger arttirici masraf ve harcamalarini, 6098 Sayili TBK'nin 526. ve devami maddelerinde düzenlenen vekâletsiz isgörme hükümlerine göre kiraya verenden talep etme hakkina sahiptir. Sözlesmede aksi kararlastirilmadigi sürece; kiracinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlarin yapildigi tarih itibariyle belirlenecek degerinden, yipranma payi düsülmek suretiyle elde edilecek degeri isteme hakki bulunmaktadir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydali imalatlari kira sözlesmesinin baslangicinda yapilmis oldugu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiraci kiralananda kalan ve kiraya veren tarafindan benimsenen imalatlar için sebepsiz zenginlesilen oranda ve yapildiklari tarih itibariyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumlulugu, zorunlu ve faydali imalatlarin imal tarihindeki degerinden yipranma payi düsülmek suretiyle bulunacak deger kadardir. Bu durumda ilk derece mahkemesince; öncelikle davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden, davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip, hangilerinin faydali ve zorunlu, hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi, buna göre sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutardan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi, ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik arastirma ve inceleme ile yazili sekilde karar verilmis olmasi usul ve kanuna aykiri olup bozmayi gerektirmistir. Ilk derece mahkemesi kararinin, yukarida açiklanan nedenle bozulmasina karar verilmis oldugundan, HMK'nin 373/1 maddesi uyarinca isbu karara karsi yapilan istinaf basvurusunun esastan reddine iliskin bölge adliye mahkemesi kararinin da kaldirilmasina karar vermek gerekmistir. SONUÇ : Yukarida birinci bentte açiklanan nedenlerle davaci tarafin diger temyiz itirazlarinin reddine, ikinci bentte açiklanan nedenle 6100 Sayili HMK'nin 373/1 maddesi uyarinca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararinin KALDIRILMASINA, ayni Kanun'un 371. maddesi uyarinca ilk derece mahkemesi kararinin davaci yararina BOZULMASINA, 8.400 TL Yargitay durusmasi vekalet ücretinin yek digerinden alinip yek digerine verilmesine, pesin alinan temyiz harcinin istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanin ilk derece mahkemesine, kararin bir örneginin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 01.11.2022 tarihinde oybirligi ile karar verildi. kazanci.com.tr
T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAIRESI E. 2022/2070 K. 2022/8411 T. 1.11.2022
Ilk olarak davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte mahal vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip hangilerinin faydali ve zorunlu hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi gerekmektedir.
Sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutar miktarindan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik arastirma ve inceleme ile karar verildigi
BILIRKISI INCELEMESI
Kira sözlesmesi uyarinca yapilan masraflarin tazmini, uzman bilirkisi heyetinden davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde faydali ve zorunlu imalatlar ile lüks imalatlarin belirlenmesi geregi
DAVA ÖZETI :
Öncelikle davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden, davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip, hangilerinin faydali ve zorunlu, hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi, buna göre sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutardan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi, ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik arastirma ve inceleme ile karar verilmis olmasi usul ve kanuna aykiri olup bozmayi gerektirmistir.
DAVA :
Taraflar arasinda ilk derece mahkemesinde görülen kira sözlesmesinin iptali ve tazminat davasinin reddine dair verilen karar hakkinda bölge adliye mahkemesi tarafindan yapilan istinaf incelemesi sonucunda; davaci tarafin istinaf basvurusunun esastan reddine yönelik olarak verilen karar, davaci vekili tarafindan durusmali olarak temyiz edilmekle; durusma günü olarak belirlenen 01/11/2022 tarihinde davaci vekili Av. ... ile davali vekili Av. ... geldi. Açik durusmaya baslandi ve hazir bulunan vekillerin sözlü açiklamalari dinlenildikten sonra isin incelenerek karara baglanmasi için saat 14.00'e birakilmasi uygun görüldügünden, belli saatte dosyadaki bütün kagitlar okunarak, Tetkik Hakiminin açiklamalari dinlenip, geregi düsünüldü:
KARAR : Davaci; davali ile 22/11/2016 tarihinde kira sözlesmesi imzaladigini, davali kiraya verenin ayni zamanda yüklenicisi bulundugu alisveris merkezinin 01/01/2017 tarihinde açilacagini taahhüt ettigini, ciddi harcamalar yaparak kiralanani planlanan tarihte hazir hale getirdigini ancak davalinin alisveris merkezini bitirememesi nedeniyle 01/01/2017 tarihinde is yerini kullanima ve kiralama amacina uygun teslim edemedigini, Burdur Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2018/5 D.is sayili dosyasi ile kiralanana yapilan masraflarin tespitinin yapildigini, TBK'nin 301 ve yasal mevzuat geregi davalinin sözlesmeden dogan hukuki yükümlülüklerini yerine getirmedigini ileri sürerek; ugradigi menfi zararlarin, kar kaybinin ve manevi zararinin tazmini ile kiralananin sözlesmenin basindan itibaren ayipli olarak teslim edildigi ve ifanin baslamadiginin tespitini, dönme hükümlerinin uygulanarak sözlesmenin sona erdirilmesini, kiralananin bastan itibaren ayipli oldugunun ancak ifanin basladiginin kabul edilmesi durumunda ise, sözlesmenin feshi ile sözlesmenin geçersizligi nedeniyle ugranilan fazlaya iliskin haklar sakli kalmak kaydiyla 50.000 TL maddi ve 200.000 TL manevi tazminatin davalidan tahsilini talep etmistir.
Davali; davacinin talep sonucunu netlestirmesi gerektigini, sözlesmeden dönme ve sözlesmenin feshi kavramlarinin hukuki sonuçlarinin farkli oldugunu, bunun mahkemenin degil davacinin görevi oldugunu, davanin usul yönünden reddi gerektigini, irade bozuklugu hallerinde dava açma süresinin bir yil oldugunu ancak bu davanin kira sözlesmesi tarihinden yaklasik iki yil sonra açildigini, davacinin basiretli bir tacir gibi davranma yükümlülügünü yerine getirmedigini, sözlesmede taraflarin hak ve yükümlülüklerinin açik oldugunu, sözde ayipli teslim iddiasi ile teslimden 18 ay sonra dava açilmasinin TTK'nin 23/1-c ve TBK'nin 223/2. fikra hükümleri uyarinca mümkün olmadigini, vaktinde ihbarda bulunmamanin ayiba karsi tekeffülden feragat anlamina geldigini, sunulan tespit raporlarini kabul etmediklerini savunarak, davanin reddini istemistir.
Ilk derece mahkemesince; ayiplarin giderilmesine iliskin davaci tarafça öncelikle ayip ihbarinda bulunulup, makul bir süre verilmediginden davacinin taleplerinin kabul edilemeyecegi gerekçesiyle, davanin reddine karar verilmis; karar, davaci vekilince istinaf edilmistir.
Bölge adliye mahkemesince, usulüne uygun ayip ihtari bulunmadigi gerekçesiyle, davacinin istinaf basvurusunun esastan reddine karar verilmis; karar, davaci vekili tarafindan temyiz edilmistir.
1-) Dosyadaki yazilara, kararin dayandigi delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davaci tarafin diger temyiz itirazlarinin reddi gerekir.
2-) Kural olarak kiraci, akdi iliskinin devami sirasinda kiralananda yaptigi deger arttirici masraf ve harcamalarini, 6098 Sayili TBK'nin 526. ve devami maddelerinde düzenlenen vekâletsiz isgörme hükümlerine göre kiraya verenden talep etme hakkina sahiptir.
Sözlesmede aksi kararlastirilmadigi sürece; kiracinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlarin yapildigi tarih itibariyle belirlenecek degerinden, yipranma payi düsülmek suretiyle elde edilecek degeri isteme hakki bulunmaktadir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydali imalatlari kira sözlesmesinin baslangicinda yapilmis oldugu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiraci kiralananda kalan ve kiraya veren tarafindan benimsenen imalatlar için sebepsiz zenginlesilen oranda ve yapildiklari tarih itibariyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumlulugu, zorunlu ve faydali imalatlarin imal tarihindeki degerinden yipranma payi düsülmek suretiyle bulunacak deger kadardir.
Bu durumda ilk derece mahkemesince; öncelikle davacinin kiralanana yaptigi faydali ve zorunlu imalatlara iliskin maddi tazminat talebinin açiklattirilmasi, taraflarin buna iliskin tüm delilleri toplanmak suretiyle alaninda uzman bilirkisi heyetinden, davaci kiraci tarafindan yapilan imalatlarin nelerden ibaret oldugunun ayrintili ve tereddüte yer vermeyecek sekilde tek tek tespit edilip, hangilerinin faydali ve zorunlu, hangilerinin lüks imalatlar oldugunun belirlenmesi, buna göre sökülüp götürülemeyen faydali ve zorunlu nitelikteki imalatlarin yapildiklari tarih itibariyle degerini belirleyerek bu tutardan yipranma payi düsülmek suretiyle davacinin talep edebilecegi tutari belirleyen rapor alinmasi, ve sözlesme hükümleri de degerlendirilerek ulasilacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik arastirma ve inceleme ile yazili sekilde karar verilmis olmasi usul ve kanuna aykiri olup bozmayi gerektirmistir.
Ilk derece mahkemesi kararinin, yukarida açiklanan nedenle bozulmasina karar verilmis oldugundan, HMK'nin 373/1 maddesi uyarinca isbu karara karsi yapilan istinaf basvurusunun esastan reddine iliskin bölge adliye mahkemesi kararinin da kaldirilmasina karar vermek gerekmistir.
SONUÇ : Yukarida birinci bentte açiklanan nedenlerle davaci tarafin diger temyiz itirazlarinin reddine, ikinci bentte açiklanan nedenle 6100 Sayili HMK'nin 373/1 maddesi uyarinca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararinin KALDIRILMASINA, ayni Kanun'un 371. maddesi uyarinca ilk derece mahkemesi kararinin davaci yararina BOZULMASINA, 8.400 TL Yargitay durusmasi vekalet ücretinin yek digerinden alinip yek digerine verilmesine, pesin alinan temyiz harcinin istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanin ilk derece mahkemesine, kararin bir örneginin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 01.11.2022 tarihinde oybirligi ile karar verildi.
kazanci.com.tr