Yangın poliçesine dayalı Sigorta tazminat talebi, Gabinin subjektif unsuru

Dava, Yangin sigorta poliçesinden kaynakli tazminat talebine iliskindir.  

Davaci, Yangindan kaynaklanan hasar nedeniyle borç batagina saplandigini ve iflas asamasina geldigini, yapilan ödemeyi mutabakatname imzalayarak kabul etmesi sebebiyle müzayaka halinde oldugunu iddia etmistir. Istisnai bir yol olan gabinin hukuksal sonuçlarindan yararlanmak isteyen davaci taraf  idiasinin dogrulugunun arastirilmasi gerektigine dair.

Gabinin biri objektif, digeri de subjektif iki unsuru bulunmaktadir. Objektif unsur, karsilikli edimler arasindaki açik deger farki olup, subjektif unsur ise, zarar görenin zor durumda kalmasindan veya düsüncesizliginden ya da deneyimsizliginden yararlanma halidir. Somut olayda bu zor durumda kalma hali esas itibariyla ciddi bir mali sikinti halini ifade etmektedir.

T.C.
ADANA BÖLGE ADLIYE MAHKEMESI
9. HUKUK DAIRESI
E. 2020/887
K. 2022/1152
T. 17.10.2022

SIGORTA YANGIN POLIÇESINE DAYALI TAZMINAT ISTEMI 

Davaci Taraf Hasar Nedeniyle Borç Batagina Saplandigini ve Iflas Asamasina Geldigini Yapilan Ödemeyi Mutabakatname Imzalayarak Kabul Ettigi Gerekçesiyle Müzayaka Halinde Oldugunu Iddia Ettigi - Istisnai Bir Yol Olan Gabinin Hukuksal Sonuçlarindan Yararlanmak Isteyen Davaci Taraf Iddiasinin Dogru Olup Olmadiginin Arastirilmasi Gerektigi

ZOR DURUMDA KALMA HALININ INCELENMESI IÇIN BILIRKISI RAPORU ALINMASI 

Mahkemece Davaciya Zor Durumda Kalma Halinde Olduguna Iliskin Delilleri Sorulup Yanginin Meydana Geldigi 2016 Yilindan Önceye Dönük Yakin Yillardaki Davacinin Mali Durumunun Ticari Defter ve Kayitlari ile Muhasebe Belgeleri Üzerinden Yapilacak Incelemeyle Saptanmasi Bu Konuda Uzman Mali Müsavir Bilirkisi Heyetinden Davacinin Yangin Hasarindan Önceki Yakin Yillara Ait Isletme Kar ve Zarari Sirket Özkaynaklari Davacinin Hasar Tarihinde Mevcut Borç-Alacak Miktarlari Konularinda Rapor Alinmasi Gerektigi 

GABININ SUBJEKTIF UNSURU

Davacinin Hasar Tarihinden Önceki Mali Durumuna Göre Yangindan Kaynaklanan Hasari Bertaraf Etme Konusunda Yeterli Özkaynagi Olup Olmadiginin Detaylica Irdelenmesi Bu Husustaki Taraf Delillerinin Toplanmasi ile Gabinin Subjektif Unsurunun Gerçeklesip Gerçeklesmedigi Irdelenerek Olusacak Sonucuna Göre Karar Verilmesi Gerekirken Tüm Deliller Toplanmadan Karar Verilmesinin Dogru Olmadigi

6098/m.28

DAVA ÖZETI : Dava, Yangin Sigorta Poliçesinden Kaynakli Tazminat talebine iliskindir.

Mahkemece; davaciya zor durumda(müzayaka) kalma halinde olduguna iliskin delilleri sorulup, davaya konu yangin olayinin meydana geldigi 2016 yilindan önceye dönük yakin yillardaki davacinin mali durumunun, ticari defter ve kayitlari ile muhasebe belgeleri üzerinden yapilacak incelemeyle saptanmasi; bu konuda uzman mali müsavir bilirkisi heyetinden, davacinin yangin hasarindan önceki yakin yillara ait isletme kar ve zarari, sirket özkaynaklari, davacinin hasar tarihinde mevcut borç-alacak miktarlari konularinda ayrintili rapor alinmasi; davacinin hasar tarihinden önceki mali durumuna göre, yangindan kaynaklanan hasari bertaraf etme konusunda yeterli özkaynagi olup olmadiginin detaylica irdelenmesi, bu husustaki taraf delillerinin toplanmasi ile gabinin subjektif unsurunun gerçeklesip gerçeklesmedigi irdelenerek olusacak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken; tüm deliller toplanmadan karar verilmesi dogru degildir.

DAVA : Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 29/11/2019 tarih ve 2017/... Esas, 2019/... Karar sayili karari aleyhine istinaf basvurusunda bulunulmus olup, istinaf talebinin süresi içinde yapildigi, basvuru sartlarinin yerine getirilmis oldugu ve istinafa basvuru kosullarinin mevcut oldugu dosya üzerinde yapilan ön inceleme sonucu anlasilmakla yapilan istinaf incelemesi sonucunda;

IDDIA VE SAVUNMANIN ÖZETI :

Davaci dava dilekçesi ile; müvekkiline ait imalat dükkaninda 07/07/2016 tarihinde yangin olayinin gerçeklestigini, yangin olayinin davali sigortaya 08/07/2016 tarihinde ihbar edildigini ve sigorta tarafindan incelemelerin yapildigini, 19/08/2016 tarihinde zarar mutabakatnamesinin müvekkilinin yaniltilarak imzalattirildigini, 28/09/2016 tarihinde yangin hasar ekspertiz raporunda zararin 430.000,00.TL olarak hesaplandigini, 14/10/2016 tarihinde yine müvekkilinin yaniltilarak ibraname imzalandigini, ibraname ile 01/09/2016 tarihinde 75.000,00.TL, 19/10/2016 tarihinde 355.000,00.TL ödeme yapildigini, 19/08/2016 tarihli zarar mutabakatnamesi ile bagli olmadiklarini, davali sigorta sirketinin müvekkilini hataya düsürmeye yönelik hareketleri neticesinde bu belgenin imzalandigini, 28/09/2016 tarihli yangin hasar ekspertiz raporunun gerçegi yansitmadigini, 14/10/2016 tarihli yangin tazminat makbuzu ve ibranemesinin de hukuken geçerli olmadigini, yangin olayinin meydana gelmesi ile müvekkilinin iflas asamasina geldigini ve borç batagina saplandigini, müvekkilinin zor durumda olmasi ve bilgisizligi ile sözlesme yapildigini, ancak yapilan bu sözlesmede açik bir oransizlik bulundugunu, müvekkilinin zararinin ödenmesinin gerektigini, gerçek zararin yaklasik olarak 808.750,00.TL civari olan müvekkilinin zararinin tespit edilerek taraflarina ödenen 430.000,00.TL bedelin düsüldükten sonra kalan 278.750,00.TL'nin 07/07/2016 tarihinden isleyecek yasal faizi ile davalidan tahsilini talep ve dava etmistir.

Davali vekili cevap dilekçesi ile; müvekkili sirketin ünvan degisikligi ve sirket ünvaninin ... Sigorta A.S. olarak tescilinin ...Gazetesi'nin 15/03/2017 tarih ve ... sayili sayisinda yayimlandigini, davaya konu hasarla ilgili müvekkili sirketin sigorta poliçesi geregince sorumlu bulunup bulunmadigini ve hasar miktarini belirlemek amaciyla ekpertiz çalismalari yaptigini, ekpertiz raporuna göre davacinin gerçek zararinin karsilandigini, bu rakamin davacinin iddia ettigi kadar olmadigini, müvekkili sirketin hasarin tamamini giderdigini, davadan önce hasarin teminat kapsaminda olan kismini toplamda 430.000,00.TL olarak ödedigini, müvekkili sirketin temerrüdünün söz konusu olmadigini belirterek davanin reddini talep etmistir.

ILK DERECE MAHKEMESI KARAR ÖZETI :

DAVA : Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 29/11/2019 tarih ve 2017/... Esas, 2019/... Karar sayili karari ile; tüm dosya kapsami, toplanan deliller, bilirkisi raporu, alinan tanik beyanlari, taraflarin iddia ve savunmalari ile birlikte degerlendirilmesi sonucunda, davaci tarafindan is yerinde 07/07/2016 tarihinde meydana gelen yangindan kaynakli davali sigorta sirketi tarafindan 19/08/2016 tarihli zarar mutabakatnamesinin imzalatildigi, 28/09/2016 tarihindeki ekspertiz raporuna göre müvekkilinin tespit edilen zararinin 430.000,00.TL olarak hesaplandigi, 14/10/2016 tarihinde müvekkilinin yaniltilarak ibraname imzalandigi, bu ibraname ile 01/09/2016 tarihinde 75.000,00.TL, 19/10/2016 tarihinde 355.000,00.TL ödeme yapildigi, zarar mutabakatnamesi ile müvekkilinin hataya düsürülmesi nedeniyle bagli olmadiklari ve müvekkilinin iradesinin aldatma ile sakatlandigi belirtilerek gerçek zararinin tespit edilerek davalidan tahsili için dava açildigi, davaci sirket tarafindan alacagin temlik alan davaciya temlik edildigi, taraflar arasindaki uyusmazligin eksik ödenen hasar bedeli ile davacinin mutabakatnameyi imzalamasi sirasinda hataya düsürülüp düsürülmedigi noktasinda oldugu, temlik eden ... sirketinin 14/10/2016 tarihli ibraname ile is yerinde 07/06/2016 tarihinde meydana gelen yangin sonucu sigortali kiymetlerinin tamaminda hasarlar meydana geldigi, hasarla ilgili olarak görevli eksper ve bilirkisilerce tespit edilen ve karsilikli yazili olarak mutabik kalinan toplam hasar bedelinden 01/09/2016 tarihlerinde taraflarina yapilan 75.000,00.TL tutarindaki avans ödemesi mahsup edilmek suretiyle kalan toplam hasar tazminat bakiyesi olan 355.000,00.TL tutarindaki hasar tazminatini Isik sigortadan nakden ve tamamen aldigini ve ibra ettigini belirttigi, dava dilekçesi ile ekspertiz raporunun sonradan hazirlandigi ve müvekkiline gönderilmedigi belirtilmekle birlikte ibranamenin içeriginde eksper ve bilirkisilerce tespit edilen ifadesinin yer almasi nedeniyle davaci tarafin eksper raporunun taraflarina gönderilmedigi savunmasinin yerinde görülmedigi, dinlenen davaci taniklarindan ...'nun ibraname imzalanirken yanlarinda olmadigini belirttigi, görgüye dayali bilgisinin olmadigi, diger tanik ...' in alinan ifadesinde ibraname imzalanirken zorlandigini belirtmekle birlikte ifadede belirtilen hususlarin tehdit niteliginde bulunmadigi, temlik eden sigortali sirketin tacir olmasi nedeniyle basiretli tacir olarak hareket etmesi gerektigi, ticari defter ve kayitlarina göre ticari isletmesinde meydana geldigi zararin miktarini belirleyebilecek durumda olup, ibranamede eksper raporundan da bahsedilmesi ve sigorta eksper raporunda sigortalinin is yerindeki hasarin 07/07/2016 tarihi itibariyle muhasebe kaydina göre 850.000,00.TL oldugunun beyan edildigi, envanterdeki emtialarin geneli üzerinden ortalama %10 oraninda sayim farki ve listedeki tüm emtialarin toplam bedeli üzerinden %35 oraninda toplu alim ve pesin ödeme iskontosu ile metal ürünlerin hurda sovtaj degeri tenzil edilerek zarar hesaplandigi, sigorta hasar dosyasinda yer alan davacinin 19/08/2016 tarihinde sigorta sirketine basvuru dilekçesinde, toplam zararinin 430.000,00.TL oldugunu belirttigi, temlik eden sigortali sirketin ibraname imzalamadan önce zarar miktarini belirleyebilir kapsamda olmasina ragmen ibranameyi imzaladigi, davaci tarafindan açilan davada T.B.K nun 28. Maddesi kapsaminda düzenlenen asiri yararlanma hükümlerine dayanilmayarak zararin tamaminin karsilanmadigini belirterek bakiye tazminat talebinde bulunuldugu, belirtilen gerekçelerle davali sigortasinin borcu söndüren sebeplerden olan ödeme ve ibraname uyarinca davanin reddine karar verildigi anlasilmistir.

DAVACI TARAFINDAN ILERI SÜRÜLEN ISTINAF SEBEPLERI :

Davaci vekili istinaf talebi ile; mahkemece davanin reddine dair verilen kararin kaldirilmasi ve davanin kabulüne karar verilmesi gerektigini söyle ki, müvekkilinin davali sigorta sirketi tarafindan aldatildigini, 19/08/2016 tarihinde imzalanan zararin mutabakatnamesinin hukuken geçersiz olup müvekkilinin isbu mutabakatname ile bagli olmadigini, müvekkilinin zor durumda kalmasindan faydalanmak suretiyle 14/10/2016 ibra sözlesmesi yapildigini, TBK 28/1 hükmü geregince edimler arasindaki oransizligin giderilmesini isteme hakkina sahip oldugunu, dosya kapsaminda dinlenen taniklarin beyanlari ile de bu konuda hakliligin ortaya çiktigini, tanik beyanlarindan da anlasilacagi üzere müvekkilinin olaydan dolayi zor durumda kaldigini, sigorta sirketinin müvekkilinin bu durumdan faydalanmaya çalisarak olayin sokunun etkisinden yararlanmak suretiyle ibraname imzalatildigini, davali sirketçe hazirlattirilan 28/09/2016 tarihli yangin hasar ekspertiz raporunun gerçegi yansitmadigini, raporun hazirlanirken gerçek zarar bedelinin yansitilmadigi gibi zarara KDV de dahil edilmedigini, müvekkilinin isyerinde 07/07/2016 tarihinde yangin çiktigi ve 08/07/2016 tarihinde sigortaci sirkete yangin ihbar edildigini, bu nedenle 08/07/2016 ihbar tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmesi gerektigini, davali tarafin hiç durusmaya katilmadigini, mazeretlerini bile belgelendirmediklerini, buna ragmen davali lehine 27.296,56.TL vekalet ücretine hükmedildigini, tüm bu nedenlerle istinaf talebinin kabulüyle mahkemece verilen kararin kaldirilmasini talep etmistir.

DELILLER :

DAVA : Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2017/... Esas, 2019/... Karar sayili dosyasi.

DELILLERIN DEGERLENDIRILMESI HUKUKI SEBEP VE GEREKÇE :

Dava hukuki niteligi itibariyla "Tazminat (Yangin Sigorta Poliçesinden Kaynakli)" talebine iliskindir.

Davaci vekili dava dilekçesinde, davacinin dükkaninda 07.07.2016 yilinda yangin çiktigini, 28/09/2016 tarihinde yangin hasar ekspertiz raporunda zararin 430.000,00.TL olarak hesaplandigini, 14/10/2016 tarihinde müvekkilinin yaniltilarak ibraname imzalandigini, ibraname ile 01/09/2016 tarihinde 75.000,00.TL, 19/10/2016 tarihinde 355.000,00.TL ödeme yapildigini, 19/08/2016 tarihli zarar mutabakatnamesi ile bagli olmadiklarini, davali sigorta sirketinin müvekkilini hataya düsürmeye yönelik hareketleri neticesinde bu belgenin imzalandigini, 28/09/2016 tarihli yangin hasar ekspertiz raporunun gerçegi yansitmadigini, 14/10/2016 tarihli yangin tazminat makbuzu ve ibranemesinin de hukuken geçerli olmadigini, yangin olayinin meydana gelmesi ile müvekkilinin iflas asamasina geldigini ve borç batagina saplandigini, müvekkilinin zor durumda olmasi ve bilgisizligi ile sözlesme yapildigini, ancak yapilan bu sözlesmede açik bir oransizlik bulundugunu, müvekkilinin zararinin ödenmesinin gerektigini, gerçek zararin yaklasik olarak 808.750,00.TL civari olan müvekkilinin zararinin tespit edilerek taraflarina ödenen 430.000,00.TL bedelin düsüldükten sonra kalan 278.750,00.TL'nin 07/07/2016 tarihinden isleyecek yasal faizi ile davalidan tahsilini talep ve dava etmistir.

Davali vekili davanin reddini savunmus olup, ilk derece mahkemesince yapilan açik yargilama neticesinde davanin reddine karar verildigi ve is bu karara karsi davaci vekilince istinaf kanun yoluna basvuruldugu anlasilmistir.

6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 28. (818 Sayili Borçlar Kanunu'nun 21.) maddesinde asiri yararlanma (gabin) düzenlenmis olup, maddenin 1. fikrasinda "bir sözlesmede karsilikli edimler arasinda açik bir oransizlik varsa, bu oransizlik, zarar görenin zor durumda kalmasindan veya düsüncesizliginden ya da deneyimsizliginden yararlanilmak suretiyle gerçeklestirildigi takdirde, zarar gören, durumun özelligine göre ya sözlesme ile bagli olmadigini diger tarafa bildirerek ediminin geri verilmesini ya da sözlesmeye bagli kalarak edimler arasindaki oransizligin giderilmesini isteyebilir" denilmek suretiyle, gabinin unsurlari ile sonuçlari hüküm altina alinmis. Bu hükümden anlasilacagi üzere gabinin biri objektif, digeri de subjektif iki unsuru bulunmaktadir. Objektif unsur, karsilikli edimler arasindaki açik deger farki olup, subjektif unsur ise, zarar görenin zor durumda kalmasindan veya düsüncesizliginden ya da deneyimsizliginden yararlanma halidir. Somut olayda bu zor durumda kalma hali esas itibariyla ciddi bir mali sikinti halini ifade etmektedir.

Gabin hukuksal nedenine dayanan fark tazminati talebine iliskin davada, müzayaka halinde ibraname imzaladigini iddia eden davaci tarafin bu durumda olup olmadiginin, somut deliller ve ayrintili incelemeyle tespiti gereklidir.

Davaci taraf, söz konusu hasar nedeniyle borç batagina saplandigini ve iflas asamasina geldigini yapilan ödemeyi mutabakatname imzalayarak kabul ettigi gerekçesiyle müzayaka halinde oldugunu iddia etmistir.

Kural olarak irade özerkligi ve sözlesme serbestisi içinde imzalandigi kabul edilmesi gereken ibranamelerin, müzayaka halinde imzalandigi iddiasi ile geçersiz kilinmak istendigi; bu biçimde geçersizligi saglayarak bunun sonuçlarindan yararlanacak olan ve istisnai bir yol olan gabinin hukuksal sonuçlarindan yararlanmak isteyen davaci taraf iddiasinin dogru olup olmadiginin arastirilmasi gerektigi açiktir.

Bu nedenle de mahkemece; davaciya zor durumda(müzayaka) kalma halinde olduguna iliskin delilleri sorulup, davaya konu yangin olayinin meydana geldigi 2016 yilindan önceye dönük yakin yillardaki davacinin mali durumunun, ticari defter ve kayitlari ile muhasebe belgeleri üzerinden yapilacak incelemeyle saptanmasi; bu konuda uzman mali müsavir bilirkisi heyetinden, davacinin yangin hasarindan önceki yakin yillara ait isletme kar ve zarari, sirket özkaynaklari, davacinin hasar tarihinde mevcut borç-alacak miktarlari konularinda ayrintili rapor alinmasi; davacinin hasar tarihinden önceki mali durumuna göre, yangindan kaynaklanan hasari bertaraf etme konusunda yeterli özkaynagi olup olmadiginin detaylica irdelenmesi, bu husustaki taraf delillerinin toplanmasi ile gabinin subjektif unsurunun gerçeklesip gerçeklesmedigi irdelenerek olusacak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken; tüm deliller toplanmadan karar verilmesi dogru degildir. ( Yargitay 17.HD'sinin 2016/11453-2019/9478, 2016/14196-2018/1061 EK sayili kararlari bu mahiyettedir.)

Davaci vekilinin istinaf basvurusunun yukarida açiklanan nedenlerle kabulüyle ilk derece mahkemesi kararinin kaldirilarak, yukarida açiklandigi üzere davaci vekilinin tüm deliller toplanarak sonucuna göre karar verilmesi için 6100 Sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunun 353/1-a.6 maddesi uyarinca ilk derece mahkemesi kararinin kaldirilarak hüküm fikrasinin asagidaki sekilde kurulmasi uygun görülmüstür.

SONUÇ : Yukarida gerekçesi açiklandigi üzere :

1-)-Davaci vekili tarafindan Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 29/11/2019 tarih ve 2017/... Esas, 2019/... Karar sayili kararina karsi yapilan istinaf basvurusunun esasi incelenmeksizin KABULÜNE,

2-)-Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 29/11/2019 tarih ve 2017/... Esas, 2019/... Karar sayili kararinin HMK.'nun 353/1-a-6 maddesi geregince KALDIRILMASINA,

3-)-Dava dosyanin yeniden yargilama yapilmak üzere Mersin 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'ne GÖNDERILMESINE,

4-)-492 Sayili Harçlar Kanunu geregince pesin alinan 54,40.TL istinaf karar harcinin kararin kesinlesmesi ile talep halinde davaciya IADESINE,

5-)-Istinaf eden davaci tarafindan istinaf için yapilan yargilama giderlerinin esas hüküm ile birlikte Ilk Derece Mahkemesince karara BAGLANMASINA,

6-)-6100 Sayili HMK'nun 333. maddesi geregince pesin alinan ve harcanmayan gider avansinin Ilk Derece Mahkemesi'ne IADESINE,

7-)-Istinaf incelemesi dosya üzerinden yapildigindan lehe vekalet ücreti takdirine YER OLMADIGINA,

8-)-6100 Sayili HMK'nin 7035 Sayili yasanin 30. maddesiyle degisik 359/3 maddesi geregince kararin kesin olmasi nedeniyle Ilk Derece Mahkemesince taraf vekillerine TEBLIGINE,

Dair, 6100 Sayili HMK'nun 353/1-a/6 maddesi geregince dosya üzerinde yapilan inceleme sonucunda oybirligiyle kesin olmak üzere 17.10.2022 tarihinde karar verildi.

hukukihaber.net