vioft2nnt8|2000BDFC6638|yunusbirbilen|tbl_sayfa|metin|0xfdffa280020000008804000001000400T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAIRESI E. 2021/7105 K. 2021/11870 T. 15.9.2021 FAZLA ÇALISMA ÜCRETI ( Bordrolarda Tahakkuk Bulunmasina Ragmen Bordrolarin Imzasiz Olmasi Halinde Varsa Ilgili Dönem Banka ve Tüm Ödeme Kayitlarinin Celp Edilmesi ve Ödendigi Tespit Edilen Miktarlarin Yapilan Hesaplamadan Mahsup Edilmesi Geregi/Isveren Tarafindan Dosyaya Davali Isçiye Ait Imzali ve Fazla Mesai Tahakkuku Içeren ve Ihtirazi Kayitta Tasimayan Bordrolar Sunulmakla Fazla Mesai Hesabi Yapilirken Bu Bordrolarin Ait Oldugu Aylar Fazla Mesai Hesabindan Dislanmasi Gerekirken Bu Ödemelerin Fazla Mesai Hesabindan Mahsubunun Isabetsizligi ) IMZALI ÜCRET BORDROSU ( Fazla Çalisma Ücreti Ödendigi Anlasiliyorsa Isçi Tarafindan Gerçekte Daha Fazla Çalisma Yaptiginin Ileri Sürülemeyecegi Ancak Isçinin Fazla Çalisma Alacaginin Daha Fazla Oldugu Yönündeki Ihtirazi Kaydinin Bulunmasi Halinde Bordroda Görünenden Daha Fazla Çalismanin Ispati Her Türlü Delille Söz Konusu Olabilecegi Buna Karsin Bordrolarin Imzali ve Ihtirazi Kayitsiz Olmasi Durumunda Dahi Isçinin Geçerli Bir Yazili Belge Ile Bordroda Yazili Olandan Daha Fazla Çalismayi Yazili Delille Ispatlamasi Gerektigi ) YILLIK IZIN ( Davalinin Son Ücret Bordrosu Ile Yillik Izin Ücreti Tahakkuku Yapildigi ve Bu Miktarin Davacinin Ücreti Üzerinde Haciz Bulundugundan Icra Dairesine Yatirildigini Savundugu ve Buna Iliskin Bordro ve Ödeme Kayitlarini Dosyaya Sundugu/Bu Durumda Bu Ödeme Arastirilarak Yillik Izin Ücreti Hesabindan Ödemenin Mahsup Edilmesi Gerektigi ) DENIZ IS KANUNU KAPSAMINDA ÇALISMA ( Davaci Gemiadaminin Sözlesme Dönemindeki Çalismasinda Haftalik 72 Saati Geçen Kisim Var Ise Fazla Mesai Ücretinin Ayrica Hesaplanip Hüküm Altina Alinmasi Gerektigi - Fazla Çalisma Ücretinin %25 Zamli Hesaplanmasi Gerekirken %50 Zamli Hesaplanmasinin Hatali Oldugu ) FAIZ ( Davaci Tarafindan Kidem Tazminati ve Ikramiye Disindaki Alacaklara Yasal Faiz Talep Edilmis Olmasina Ragmen Mahkemece Fazla Mesai Ulusal Bayram Genel Tatil Hafta Tatili Alacaklari Yönünden Bu Talep Asilmak Suretiyle En Yüksek Banka Mevduat Faizine Hükmedilmesinin Hatali Oldugu ) 854/m.28 6098/m.402 ÖZET : 1-Fazla çalisma ücretlerinin hesabi yönünden taraflar arasinda uyusmazlik vardir. Somut olayda, isveren tarafindan dosyaya davali isçiye ait imzali ve fazla mesai tahakkuku içeren ve ihtirazi kayitta tasimayan bordrolar sunulmustur. Fazla mesai hesabi yapilirken bu bordrolarin ait oldugu aylar fazla mesai hesabindan dislanmasi gerekirken, bu ödemelerin fazla mesai hesabindan mahsubu yerinde olmamistir. 2-Taraflar arasinda imzalanan bireysel is sözlesmesinde fazla mesai ücretlerinin temel ücret içinde olduguna iliskin hüküm bulunmaktadir. Söz konusu hükmün geçerli oldugu dikkate alinarak fazla mesai hesabi yapilmalidir. Bu hesaplada 4847 Sayili Is Kanunu'ndaki 270 saat sinirlamasinin Deniz Is Kanunu kapsaminda çalisan davaci gemiadamina uygulanma imkani olmadigi, burada temel sinir olarak Uluslararasi Çalisma Örgütü sözlesmesinin öngördügü, azami çalisma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esasinin kabul edilmesi ve 7 günü dahil 72 saate kadar olan çalismada 48 saatten 72 saatte kadar olan fazla çalisma ücretinin, asil ücrete dahil oldugunun kabul edilmesi gerektigi gözden kaçirilmamalidir. Davaci gemiadaminin sözlesme dönemindeki çalismasinda haftalik 72 saati geçen kisim var ise fazla mesai ücretinin ayrica hesaplanip hüküm altina alinmasi gereklidir. 3-20.04.1967 tarih ve 854 Sayili Deniz Is Kanunu'nun 28. maddesine göre bu kanuna göre tespit edilmis bulunan is sürelerinin asilmasi suretiyle yapilan çalismalar, fazla saatlerde çalisma sayilir. Ayni maddenin 2. fikrasinda yapilacak fazla çalismanin her saatine ödenecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina düsen miktari % 25 oraninda artirilmak suretiyle bulunacak miktardan az olamayacagi düzenlenmistir. 01.07.2012 tarih ve 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 402. maddesinde fazla mesai alacaginin % 50 zamli hesaplanacagi düzenlenmisse de, Deniz Is Kanunu kapsaminda deniz tasima islerinde çalisan isçilere Deniz Is Kanunu hükümlerinin genel kanun niteligindeki Türk Borçlar Kanunu karsisinda uygulanma önceligi vardir. Uluslararasi Çalisma Örgütü'nün 180 Sayili sözlesmesine ek olarak çikarilmis olan 187 Sayili tavsiye kararinin “Gemi Adamlarinin Ücretleri” baslikli II. bölümünün 3. maddesinin (c) bendinde fazla çalismanin saat basina ödenecek temel ücretin 1,25'inden az olmamak üzere yasal düzenlemeler veya toplu sözlesmelerle belirlenecegi belirtilmistir. Buna göre hesaplama % 25 zamli ücretle yapilmalidir. Somut uyusmazlikta hükme esas alinan bilirkisi raporunda fazla çalisma ücreti hesabi yapilirken, % 25 zamli ücret yerine %50 zamli ücretin dikkate alinmasi hatalidir. Kaldi ki, hesap ve talep dönemi de 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunun yürürlük tarihinden önceye iliskin oldugundan herhalükarda fazla çalisma ücretinin %25 zamli hesaplanmasi gerekirken %50 zamli hesaplanmasi kabule göre de hatali olmustur. 4-Fazla mesai hesabi yapilirken 6 gün çalisilip 6 gün dinlenme seklindeki çalisma sisteminde ayda 72 saat çalisildigi belirlenmis olmasina ragmen hesaplamada 72 saat yerine 74 saat üzerinden fazla mesai hesabi yapilmasi da hatalidir. 5-Davacinin yillik izin ücreti alacagi bulunup bulunmadigi ve var ise hesabi konusunda da taraflar arasinda uyusmazlik bulunmaktadir. Davali son ücret bordrosu ile yillik izin ücreti tahakkuku yapildigi ve bu miktarin, davacinin ücreti üzerinde haciz bulundugundan icra dairesine yatirildigini savunmus ve buna iliskin bordro ve ödeme kayitlarini dosyaya sunmustur. Bu durumda bu ödeme arastirilarak yillik izin ücreti hesabindan ödemenin mahsup edilmesi gereklidir. 6-Davaci tarafindan kidem tazminati ve ikramiye disindaki alacaklara yasal faiz talep edilmis olmasina ragmen mahkemece fazla mesai, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacaklari yönünden bu talep asilmak suretiyle en yüksek banka mevduat faizine hükmedilmesi de hatalidir. DAVA : Taraflar arasinda görülen dava sonucunda verilen kararin, temyizen incelenmesi taraf vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde oldugu anlasildi. Dava dosyasi için Tetkik Hakimi tarafindan düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, geregi konusulup düsünüldü: KARAR : Davaci Isteminin Özeti: Davaci vekili, davacinin davali isyerinde 24/01/2004 tarihinden is akdinin davali tarafindan feshedildigi 24/09/2008 tarihine kadar araliksiz palamarci olarak çalistigini, davacinin son aylik ücretinin 1.170,00 TL oldugunu ayrica 2 ögün yemek, haftalik kumanya ile 3 ayda bir yarim maas ikramiye verildigini, davacinin son iki yila kadar 7 gün 24 saat çalistigini, son iki yilda ise 6 gün çalisip 6 gün çalismadigini, davacinin resmi ve dini bayramlarda da ayni sekilde çalistigini, davacinin son iki yila ait ikramiye alacaginin bulundugunu, davacinin sendikaya üye olmasi nedeniyle isten çikarildigini iddia ederek, kidem tazminati, ihbar tazminati, resmi ve dini bayram ücreti, ikramiye alacaginin faizleri ile davalidan tahsiline karar verilmesini talep etmis, birlesen dava da ayni gerekçeler ile fazla mesai ve hafta tatili ve yillik izinlerini kullanmadigindan bahisle yillik izin ücreti talep etmistir. Davali Cevabinin Özeti: Davali vekili, davacinin is akdinin Deniz Is Kanununun 14/1 maddesine göre hakli sebeplerle feshedildigini, 23/01/2004 tarihinden itibaren davali isyerinde çalisan davacinin isyerinde is disiplinine uygun olmayan disiplinsiz tutum ve davranislar sergiledigini, uyarilmasina ragmen davacinin hareketlerine devam etmesi nedeniyle is akdinin ihbarsiz ve önelsiz feshedildigini, davacinin sendika üyesi oldugu gerekçesiyle is akdinin feshedildigine iliskin iddianin gerçegi yansitmadigini, davacinin davali isyerinde maktu ücret esasina göre çalistigini ve isyerinden herhangi bir hak ve alacaginin bulunmadigini, Is sözlesmesinde de davacinin belirlenen ücretine fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil çalismalari karsiligini da kapsadigini, davaciya haklarinin imzali ücret bordrolari ile ödendigini, ayrica davacinin 7 gün 24 saat seklinde çalistigina iliskin iddianin hayatin olagan akisina aykiri oldugunu, savunarak davanin reddine karar verilmesini talep etmistir. Mahkeme Kararinin Özeti: Mahkemenin kidem tazminati, fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarinin kabulüne, ikramiye ve yillik izin ücreti taleplerinin reddine iliskin karari taraf vekillerinin temyizi üzerine Dairemizin 10.09.2014 tarih ve 2012/32889 esas 2014/26028 karar sayili ilami ile; “Dosya içerisindeki fesih bildiriminde davacinin Deniz Is Kanuna tabi olarak çalistigi açikça belirtilmistir. Yine dosya içindeki is sözlesmesi ile gemi adami belgesine göre davacinin usta gemici olarak çalistigi tartismasizdir. Somut bu hukuki ve maddi olgulara göre davaci gemi adaminin davaliya ait gemide deniz tasima isinde çalistigi, bu nedenle 4857 Sayili Is Kanunu kapsaminda kalmadigindan talep edilen ve hüküm altina alinan tazminat ve isçilik alacaklarinin 4857 Sayili Is Kanunu hükümleri uyarinca belirlenmesi hatalidir.” gerekçesiyle hükmün bozulmasina karar verilmistir. Mahkemece bozma kararina uyulmus, dosya bilirkisiye verilerek bilirkisi raporu dogrultusunda temyize konu alacaklarin kismen kabul kismen redde iliskin hüküm kurulmustur. Temyiz Basvurusu: Karari, taraf vekilleri temyiz etmistir. Gerekçe: 1-)Dosyadaki yazilara toplanan delillerle kararin dayandigi kanuni gerektirici sebeplere göre, davacinin tüm, davalinin asagidaki bendin kapsami disindaki temyiz itirazlarinin reddine karar vermek gerekmistir. 2-)Fazla çalisma ücretlerinin hesabi yönünden taraflar arasinda uyusmazlik vardir. Fazla çalisma yaptigini iddia eden isçi bu iddiasini ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarina iliskin kurallar burada da geçerlidir. Isçinin imzasini tasiyan bordro sahteligi ispat edilinceye kadar kesin delil niteligindedir. Bir baska anlatimla bordronun sahteligi ileri sürülüp kanitlanmadikça, imzali bordroda görünen fazla çalisma alacaginin ödendigi varsayilir. Fazla çalismanin ispati konusunda isyeri kayitlari, özellikle isyerine giris-çikisi gösteren belgeler, isyeri iç yazismalari delil niteligindedir. Ancak, fazla çalismanin yazili belgelerle kanitlanamamasi durumunda taraflarin, tanik beyanlari ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun disinda herkesçe bilinen genel bazi vakialar da bu noktada göz önüne alinabilir. Isçinin fiilen yaptigi isin niteligi ve yogunluguna göre de fazla çalisma olup olmadigi arastirilmalidir. Imzali ücret bordrolarinda fazla çalisma ücreti ödendigi anlasiliyorsa, isçi tarafindan gerçekte daha fazla çalisma yaptiginin ileri sürülmesi mümkün degildir. Ancak, isçinin fazla çalisma alacaginin daha fazla oldugu yönündeki ihtirazi kaydinin bulunmasi halinde, bordroda görünenden daha fazla çalismanin ispati her türlü delille yapilabilir. Bordrolarin imzali ve ihtirazi kayitsiz olmasi durumunda, isçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalismayi yazili belge ile kanitlamasi gerekir. Imzali ücret bordrolarinda fazla çalisma ücreti ödendigi anlasiliyorsa, isçi tarafindan gerçekte daha fazla çalisma yaptiginin ileri sürülmesi mümkün degildir. Ancak, isçinin fazla çalisma alacaginin daha fazla oldugu yönündeki ihtirazi kaydinin bulunmasi halinde, bordroda görünenden daha fazla çalismanin ispati her türlü delille söz konusu olabilir. Buna karsin, bordrolarin imzali ve ihtirazi kayitsiz olmasi durumunda dahi, isçinin geçerli bir yazili belge ile bordroda yazili olandan daha fazla çalismayi yazili delille ispatlamasi gerekir. Bordrolarda tahakkuk bulunmasina ragmen bordrolarin imzasiz olmasi halinde ise, varsa ilgili dönem banka ve tüm ödeme kayitlari celp edilmeli ve ödendigi tespit edilen miktarlar yapilan hesaplamadan mahsup edilmelidir. Somut olayda, isveren tarafindan dosyaya davali isçiye ait imzali ve fazla mesai tahakkuku içeren ve ihtirazi kayitta tasimayan bordrolar sunulmustur. Yukarida yapilan açiklamalar dogrultusunda fazla mesai hesabi yapilirken bu bordrolarin ait oldugu aylar fazla mesai hesabindan dislanmasi gerekirken, bu ödemelerin fazla mesai hesabindan mahsubu yerinde olmamistir. 3-)Taraflar arasinda imzalanan bireysel is sözlesmesinde fazla mesai ücretlerinin temel ücret içinde olduguna iliskin hüküm bulunmaktadir. Söz konusu hükmün geçerli oldugu dikkate alinarak fazla mesai hesabi yapilmalidir. Bu hesaplada 4847 Sayili Is Kanunu'ndaki 270 saat sinirlamasinin Deniz Is Kanunu kapsaminda çalisan davaci gemiadamina uygulanma imkani olmadigi, burada temel sinir olarak Uluslararasi Çalisma Örgütü sözlesmesinin öngördügü, azami çalisma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esasinin kabul edilmesi ve 7 günü dahil 72 saate kadar olan çalismada 48 saatten 72 saatte kadar olan fazla çalisma ücretinin, asil ücrete dahil oldugunun kabul edilmesi gerektigi gözden kaçirilmamalidir. Davaci gemiadaminin sözlesme dönemindeki çalismasinda haftalik 72 saati geçen kisim var ise fazla mesai ücretinin ayrica hesaplanip hüküm altina alinmasi gereklidir. 4-)20.04.1967 tarih ve 854 Sayili Deniz Is Kanunu'nun 28. maddesine göre bu kanuna göre tespit edilmis bulunan is sürelerinin asilmasi suretiyle yapilan çalismalar, fazla saatlerde çalisma sayilir. Ayni maddenin 2. fikrasinda yapilacak fazla çalismanin her saatine ödenecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina düsen miktari % 25 oraninda artirilmak suretiyle bulunacak miktardan az olamayacagi düzenlenmistir. 01.07.2012 tarih ve 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 402. maddesinde fazla mesai alacaginin % 50 zamli hesaplanacagi düzenlenmisse de, Deniz Is Kanunu kapsaminda deniz tasima islerinde çalisan isçilere Deniz Is Kanunu hükümlerinin genel kanun niteligindeki Türk Borçlar Kanunu karsisinda uygulanma önceligi vardir. Uluslararasi Çalisma Örgütü'nün 180 Sayili sözlesmesine ek olarak çikarilmis olan 187 Sayili tavsiye kararinin “Gemi Adamlarinin Ücretleri” baslikli II. bölümünün 3. maddesinin (c) bendinde fazla çalismanin saat basina ödenecek temel ücretin 1,25'inden az olmamak üzere yasal düzenlemeler veya toplu sözlesmelerle belirlenecegi belirtilmistir. Deniz Is Kanunu'nun yukarida belirtilen hükmü uluslararasi düzenlemelere de uygun düsmektedir. Buna göre hesaplama % 25 zamli ücretle yapilmalidir. Somut uyusmazlikta hükme esas alinan bilirkisi raporunda fazla çalisma ücreti hesabi yapilirken, yukarida açiklandigi üzere, % 25 zamli ücret yerine %50 zamli ücretin dikkate alinmasi hatalidir. Kaldi ki, hesap ve talep dönemi de 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunun yürürlük tarihinden önceye iliskin oldugundan herhalükarda fazla çalisma ücretinin %25 zamli hesaplanmasi gerekirken %50 zamli hesaplanmasi kabule göre de hatali olmustur. 5-)Fazla mesai hesabi yapilirken 6 gün çalisilip 6 gün dinlenme seklindeki çalisma sisteminde ayda 72 saat çalisildigi belirlenmis olmasina ragmen hesaplamada 72 saat yerine 74 saat üzerinden fazla mesai hesabi yapilmasi da hatalidir. 6-)Davacinin yillik izin ücreti alacagi bulunup bulunmadigi ve var ise hesabi konusunda da taraflar arasinda uyusmazlik bulunmaktadir. Davali son ücret bordrosu ile yillik izin ücreti tahakkuku yapildigi ve bu miktarin, davacinin ücreti üzerinde haciz bulundugundan icra dairesine yatirildigini savunmus ve buna iliskin bordro ve ödeme kayitlarini dosyaya sunmustur. Bu durumda bu ödeme arastirilarak yillik izin ücreti hesabindan ödemenin mahsup edilmesi gereklidir. 7-)Davaci tarafindan kidem tazminati ve ikramiye disindaki alacaklara yasal faiz talep edilmis olmasina ragmen mahkemece fazla mesai, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacaklari yönünden bu talep asilmak suretiyle en yüksek banka mevduat faizine hükmedilmesi de hatalidir. SONUÇ : Temyiz olunan kararin, yukarida yazili sebeplerden dolayi BOZULMASINA, pesin alinan temyiz harcinin istek halinde ilgililere iadesine, 15.09.2021 tarihinde oybirligiyle karar verildi. kazanci.com.tr
T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAIRESI E. 2021/7105 K. 2021/11870 T. 15.9.2021
FAZLA ÇALISMA ÜCRETI ( Bordrolarda Tahakkuk Bulunmasina Ragmen Bordrolarin Imzasiz Olmasi Halinde Varsa Ilgili Dönem Banka ve Tüm Ödeme Kayitlarinin Celp Edilmesi ve Ödendigi Tespit Edilen Miktarlarin Yapilan Hesaplamadan Mahsup Edilmesi Geregi/Isveren Tarafindan Dosyaya Davali Isçiye Ait Imzali ve Fazla Mesai Tahakkuku Içeren ve Ihtirazi Kayitta Tasimayan Bordrolar Sunulmakla Fazla Mesai Hesabi Yapilirken Bu Bordrolarin Ait Oldugu Aylar Fazla Mesai Hesabindan Dislanmasi Gerekirken Bu Ödemelerin Fazla Mesai Hesabindan Mahsubunun Isabetsizligi )
IMZALI ÜCRET BORDROSU ( Fazla Çalisma Ücreti Ödendigi Anlasiliyorsa Isçi Tarafindan Gerçekte Daha Fazla Çalisma Yaptiginin Ileri Sürülemeyecegi Ancak Isçinin Fazla Çalisma Alacaginin Daha Fazla Oldugu Yönündeki Ihtirazi Kaydinin Bulunmasi Halinde Bordroda Görünenden Daha Fazla Çalismanin Ispati Her Türlü Delille Söz Konusu Olabilecegi Buna Karsin Bordrolarin Imzali ve Ihtirazi Kayitsiz Olmasi Durumunda Dahi Isçinin Geçerli Bir Yazili Belge Ile Bordroda Yazili Olandan Daha Fazla Çalismayi Yazili Delille Ispatlamasi Gerektigi )
YILLIK IZIN ( Davalinin Son Ücret Bordrosu Ile Yillik Izin Ücreti Tahakkuku Yapildigi ve Bu Miktarin Davacinin Ücreti Üzerinde Haciz Bulundugundan Icra Dairesine Yatirildigini Savundugu ve Buna Iliskin Bordro ve Ödeme Kayitlarini Dosyaya Sundugu/Bu Durumda Bu Ödeme Arastirilarak Yillik Izin Ücreti Hesabindan Ödemenin Mahsup Edilmesi Gerektigi )
DENIZ IS KANUNU KAPSAMINDA ÇALISMA ( Davaci Gemiadaminin Sözlesme Dönemindeki Çalismasinda Haftalik 72 Saati Geçen Kisim Var Ise Fazla Mesai Ücretinin Ayrica Hesaplanip Hüküm Altina Alinmasi Gerektigi - Fazla Çalisma Ücretinin %25 Zamli Hesaplanmasi Gerekirken %50 Zamli Hesaplanmasinin Hatali Oldugu )
FAIZ ( Davaci Tarafindan Kidem Tazminati ve Ikramiye Disindaki Alacaklara Yasal Faiz Talep Edilmis Olmasina Ragmen Mahkemece Fazla Mesai Ulusal Bayram Genel Tatil Hafta Tatili Alacaklari Yönünden Bu Talep Asilmak Suretiyle En Yüksek Banka Mevduat Faizine Hükmedilmesinin Hatali Oldugu )
854/m.28
6098/m.402
ÖZET : 1-Fazla çalisma ücretlerinin hesabi yönünden taraflar arasinda uyusmazlik vardir.
Somut olayda, isveren tarafindan dosyaya davali isçiye ait imzali ve fazla mesai tahakkuku içeren ve ihtirazi kayitta tasimayan bordrolar sunulmustur. Fazla mesai hesabi yapilirken bu bordrolarin ait oldugu aylar fazla mesai hesabindan dislanmasi gerekirken, bu ödemelerin fazla mesai hesabindan mahsubu yerinde olmamistir.
2-Taraflar arasinda imzalanan bireysel is sözlesmesinde fazla mesai ücretlerinin temel ücret içinde olduguna iliskin hüküm bulunmaktadir. Söz konusu hükmün geçerli oldugu dikkate alinarak fazla mesai hesabi yapilmalidir. Bu hesaplada 4847 Sayili Is Kanunu'ndaki 270 saat sinirlamasinin Deniz Is Kanunu kapsaminda çalisan davaci gemiadamina uygulanma imkani olmadigi, burada temel sinir olarak Uluslararasi Çalisma Örgütü sözlesmesinin öngördügü, azami çalisma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esasinin kabul edilmesi ve 7 günü dahil 72 saate kadar olan çalismada 48 saatten 72 saatte kadar olan fazla çalisma ücretinin, asil ücrete dahil oldugunun kabul edilmesi gerektigi gözden kaçirilmamalidir. Davaci gemiadaminin sözlesme dönemindeki çalismasinda haftalik 72 saati geçen kisim var ise fazla mesai ücretinin ayrica hesaplanip hüküm altina alinmasi gereklidir.
3-20.04.1967 tarih ve 854 Sayili Deniz Is Kanunu'nun 28. maddesine göre bu kanuna göre tespit edilmis bulunan is sürelerinin asilmasi suretiyle yapilan çalismalar, fazla saatlerde çalisma sayilir. Ayni maddenin 2. fikrasinda yapilacak fazla çalismanin her saatine ödenecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina düsen miktari % 25 oraninda artirilmak suretiyle bulunacak miktardan az olamayacagi düzenlenmistir. 01.07.2012 tarih ve 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 402. maddesinde fazla mesai alacaginin % 50 zamli hesaplanacagi düzenlenmisse de, Deniz Is Kanunu kapsaminda deniz tasima islerinde çalisan isçilere Deniz Is Kanunu hükümlerinin genel kanun niteligindeki Türk Borçlar Kanunu karsisinda uygulanma önceligi vardir. Uluslararasi Çalisma Örgütü'nün 180 Sayili sözlesmesine ek olarak çikarilmis olan 187 Sayili tavsiye kararinin “Gemi Adamlarinin Ücretleri” baslikli II. bölümünün 3. maddesinin (c) bendinde fazla çalismanin saat basina ödenecek temel ücretin 1,25'inden az olmamak üzere yasal düzenlemeler veya toplu sözlesmelerle belirlenecegi belirtilmistir. Buna göre hesaplama % 25 zamli ücretle yapilmalidir.
Somut uyusmazlikta hükme esas alinan bilirkisi raporunda fazla çalisma ücreti hesabi yapilirken, % 25 zamli ücret yerine %50 zamli ücretin dikkate alinmasi hatalidir. Kaldi ki, hesap ve talep dönemi de 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunun yürürlük tarihinden önceye iliskin oldugundan herhalükarda fazla çalisma ücretinin %25 zamli hesaplanmasi gerekirken %50 zamli hesaplanmasi kabule göre de hatali olmustur.
4-Fazla mesai hesabi yapilirken 6 gün çalisilip 6 gün dinlenme seklindeki çalisma sisteminde ayda 72 saat çalisildigi belirlenmis olmasina ragmen hesaplamada 72 saat yerine 74 saat üzerinden fazla mesai hesabi yapilmasi da hatalidir.
5-Davacinin yillik izin ücreti alacagi bulunup bulunmadigi ve var ise hesabi konusunda da taraflar arasinda uyusmazlik bulunmaktadir. Davali son ücret bordrosu ile yillik izin ücreti tahakkuku yapildigi ve bu miktarin, davacinin ücreti üzerinde haciz bulundugundan icra dairesine yatirildigini savunmus ve buna iliskin bordro ve ödeme kayitlarini dosyaya sunmustur. Bu durumda bu ödeme arastirilarak yillik izin ücreti hesabindan ödemenin mahsup edilmesi gereklidir.
6-Davaci tarafindan kidem tazminati ve ikramiye disindaki alacaklara yasal faiz talep edilmis olmasina ragmen mahkemece fazla mesai, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacaklari yönünden bu talep asilmak suretiyle en yüksek banka mevduat faizine hükmedilmesi de hatalidir.
DAVA : Taraflar arasinda görülen dava sonucunda verilen kararin, temyizen incelenmesi taraf vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde oldugu anlasildi. Dava dosyasi için Tetkik Hakimi tarafindan düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, geregi konusulup düsünüldü:
KARAR : Davaci Isteminin Özeti:
Davaci vekili, davacinin davali isyerinde 24/01/2004 tarihinden is akdinin davali tarafindan feshedildigi 24/09/2008 tarihine kadar araliksiz palamarci olarak çalistigini, davacinin son aylik ücretinin 1.170,00 TL oldugunu ayrica 2 ögün yemek, haftalik kumanya ile 3 ayda bir yarim maas ikramiye verildigini, davacinin son iki yila kadar 7 gün 24 saat çalistigini, son iki yilda ise 6 gün çalisip 6 gün çalismadigini, davacinin resmi ve dini bayramlarda da ayni sekilde çalistigini, davacinin son iki yila ait ikramiye alacaginin bulundugunu, davacinin sendikaya üye olmasi nedeniyle isten çikarildigini iddia ederek, kidem tazminati, ihbar tazminati, resmi ve dini bayram ücreti, ikramiye alacaginin faizleri ile davalidan tahsiline karar verilmesini talep etmis, birlesen dava da ayni gerekçeler ile fazla mesai ve hafta tatili ve yillik izinlerini kullanmadigindan bahisle yillik izin ücreti talep etmistir.
Davali Cevabinin Özeti:
Davali vekili, davacinin is akdinin Deniz Is Kanununun 14/1 maddesine göre hakli sebeplerle feshedildigini, 23/01/2004 tarihinden itibaren davali isyerinde çalisan davacinin isyerinde is disiplinine uygun olmayan disiplinsiz tutum ve davranislar sergiledigini, uyarilmasina ragmen davacinin hareketlerine devam etmesi nedeniyle is akdinin ihbarsiz ve önelsiz feshedildigini, davacinin sendika üyesi oldugu gerekçesiyle is akdinin feshedildigine iliskin iddianin gerçegi yansitmadigini, davacinin davali isyerinde maktu ücret esasina göre çalistigini ve isyerinden herhangi bir hak ve alacaginin bulunmadigini, Is sözlesmesinde de davacinin belirlenen ücretine fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil çalismalari karsiligini da kapsadigini, davaciya haklarinin imzali ücret bordrolari ile ödendigini, ayrica davacinin 7 gün 24 saat seklinde çalistigina iliskin iddianin hayatin olagan akisina aykiri oldugunu, savunarak davanin reddine karar verilmesini talep etmistir.
Mahkeme Kararinin Özeti:
Mahkemenin kidem tazminati, fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarinin kabulüne, ikramiye ve yillik izin ücreti taleplerinin reddine iliskin karari taraf vekillerinin temyizi üzerine Dairemizin 10.09.2014 tarih ve 2012/32889 esas 2014/26028 karar sayili ilami ile; “Dosya içerisindeki fesih bildiriminde davacinin Deniz Is Kanuna tabi olarak çalistigi açikça belirtilmistir. Yine dosya içindeki is sözlesmesi ile gemi adami belgesine göre davacinin usta gemici olarak çalistigi tartismasizdir.
Somut bu hukuki ve maddi olgulara göre davaci gemi adaminin davaliya ait gemide deniz tasima isinde çalistigi, bu nedenle 4857 Sayili Is Kanunu kapsaminda kalmadigindan talep edilen ve hüküm altina alinan tazminat ve isçilik alacaklarinin 4857 Sayili Is Kanunu hükümleri uyarinca belirlenmesi hatalidir.” gerekçesiyle hükmün bozulmasina karar verilmistir. Mahkemece bozma kararina uyulmus, dosya bilirkisiye verilerek bilirkisi raporu dogrultusunda temyize konu alacaklarin kismen kabul kismen redde iliskin hüküm kurulmustur.
Temyiz Basvurusu:
Karari, taraf vekilleri temyiz etmistir.
Gerekçe:
1-)Dosyadaki yazilara toplanan delillerle kararin dayandigi kanuni gerektirici sebeplere göre, davacinin tüm, davalinin asagidaki bendin kapsami disindaki temyiz itirazlarinin reddine karar vermek gerekmistir.
2-)Fazla çalisma ücretlerinin hesabi yönünden taraflar arasinda uyusmazlik vardir.
Fazla çalisma yaptigini iddia eden isçi bu iddiasini ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarina iliskin kurallar burada da geçerlidir. Isçinin imzasini tasiyan bordro sahteligi ispat edilinceye kadar kesin delil niteligindedir. Bir baska anlatimla bordronun sahteligi ileri sürülüp kanitlanmadikça, imzali bordroda görünen fazla çalisma alacaginin ödendigi varsayilir.
Fazla çalismanin ispati konusunda isyeri kayitlari, özellikle isyerine giris-çikisi gösteren belgeler, isyeri iç yazismalari delil niteligindedir. Ancak, fazla çalismanin yazili belgelerle kanitlanamamasi durumunda taraflarin, tanik beyanlari ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun disinda herkesçe bilinen genel bazi vakialar da bu noktada göz önüne alinabilir. Isçinin fiilen yaptigi isin niteligi ve yogunluguna göre de fazla çalisma olup olmadigi arastirilmalidir.
Imzali ücret bordrolarinda fazla çalisma ücreti ödendigi anlasiliyorsa, isçi tarafindan gerçekte daha fazla çalisma yaptiginin ileri sürülmesi mümkün degildir. Ancak, isçinin fazla çalisma alacaginin daha fazla oldugu yönündeki ihtirazi kaydinin bulunmasi halinde, bordroda görünenden daha fazla çalismanin ispati her türlü delille yapilabilir. Bordrolarin imzali ve ihtirazi kayitsiz olmasi durumunda, isçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalismayi yazili belge ile kanitlamasi gerekir.
Imzali ücret bordrolarinda fazla çalisma ücreti ödendigi anlasiliyorsa, isçi tarafindan gerçekte daha fazla çalisma yaptiginin ileri sürülmesi mümkün degildir. Ancak, isçinin fazla çalisma alacaginin daha fazla oldugu yönündeki ihtirazi kaydinin bulunmasi halinde, bordroda görünenden daha fazla çalismanin ispati her türlü delille söz konusu olabilir. Buna karsin, bordrolarin imzali ve ihtirazi kayitsiz olmasi durumunda dahi, isçinin geçerli bir yazili belge ile bordroda yazili olandan daha fazla çalismayi yazili delille ispatlamasi gerekir. Bordrolarda tahakkuk bulunmasina ragmen bordrolarin imzasiz olmasi halinde ise, varsa ilgili dönem banka ve tüm ödeme kayitlari celp edilmeli ve ödendigi tespit edilen miktarlar yapilan hesaplamadan mahsup edilmelidir.
Somut olayda, isveren tarafindan dosyaya davali isçiye ait imzali ve fazla mesai tahakkuku içeren ve ihtirazi kayitta tasimayan bordrolar sunulmustur. Yukarida yapilan açiklamalar dogrultusunda fazla mesai hesabi yapilirken bu bordrolarin ait oldugu aylar fazla mesai hesabindan dislanmasi gerekirken, bu ödemelerin fazla mesai hesabindan mahsubu yerinde olmamistir.
3-)Taraflar arasinda imzalanan bireysel is sözlesmesinde fazla mesai ücretlerinin temel ücret içinde olduguna iliskin hüküm bulunmaktadir. Söz konusu hükmün geçerli oldugu dikkate alinarak fazla mesai hesabi yapilmalidir. Bu hesaplada 4847 Sayili Is Kanunu'ndaki 270 saat sinirlamasinin Deniz Is Kanunu kapsaminda çalisan davaci gemiadamina uygulanma imkani olmadigi, burada temel sinir olarak Uluslararasi Çalisma Örgütü sözlesmesinin öngördügü, azami çalisma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esasinin kabul edilmesi ve 7 günü dahil 72 saate kadar olan çalismada 48 saatten 72 saatte kadar olan fazla çalisma ücretinin, asil ücrete dahil oldugunun kabul edilmesi gerektigi gözden kaçirilmamalidir. Davaci gemiadaminin sözlesme dönemindeki çalismasinda haftalik 72 saati geçen kisim var ise fazla mesai ücretinin ayrica hesaplanip hüküm altina alinmasi gereklidir.
4-)20.04.1967 tarih ve 854 Sayili Deniz Is Kanunu'nun 28. maddesine göre bu kanuna göre tespit edilmis bulunan is sürelerinin asilmasi suretiyle yapilan çalismalar, fazla saatlerde çalisma sayilir. Ayni maddenin 2. fikrasinda yapilacak fazla çalismanin her saatine ödenecek ücret normal çalisma ücretinin saat basina düsen miktari % 25 oraninda artirilmak suretiyle bulunacak miktardan az olamayacagi düzenlenmistir. 01.07.2012 tarih ve 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunu'nun 402. maddesinde fazla mesai alacaginin % 50 zamli hesaplanacagi düzenlenmisse de, Deniz Is Kanunu kapsaminda deniz tasima islerinde çalisan isçilere Deniz Is Kanunu hükümlerinin genel kanun niteligindeki Türk Borçlar Kanunu karsisinda uygulanma önceligi vardir. Uluslararasi Çalisma Örgütü'nün 180 Sayili sözlesmesine ek olarak çikarilmis olan 187 Sayili tavsiye kararinin “Gemi Adamlarinin Ücretleri” baslikli II. bölümünün 3. maddesinin (c) bendinde fazla çalismanin saat basina ödenecek temel ücretin 1,25'inden az olmamak üzere yasal düzenlemeler veya toplu sözlesmelerle belirlenecegi belirtilmistir. Deniz Is Kanunu'nun yukarida belirtilen hükmü uluslararasi düzenlemelere de uygun düsmektedir. Buna göre hesaplama % 25 zamli ücretle yapilmalidir.
Somut uyusmazlikta hükme esas alinan bilirkisi raporunda fazla çalisma ücreti hesabi yapilirken, yukarida açiklandigi üzere, % 25 zamli ücret yerine %50 zamli ücretin dikkate alinmasi hatalidir. Kaldi ki, hesap ve talep dönemi de 6098 Sayili Türk Borçlar Kanunun yürürlük tarihinden önceye iliskin oldugundan herhalükarda fazla çalisma ücretinin %25 zamli hesaplanmasi gerekirken %50 zamli hesaplanmasi kabule göre de hatali olmustur.
5-)Fazla mesai hesabi yapilirken 6 gün çalisilip 6 gün dinlenme seklindeki çalisma sisteminde ayda 72 saat çalisildigi belirlenmis olmasina ragmen hesaplamada 72 saat yerine 74 saat üzerinden fazla mesai hesabi yapilmasi da hatalidir.
6-)Davacinin yillik izin ücreti alacagi bulunup bulunmadigi ve var ise hesabi konusunda da taraflar arasinda uyusmazlik bulunmaktadir. Davali son ücret bordrosu ile yillik izin ücreti tahakkuku yapildigi ve bu miktarin, davacinin ücreti üzerinde haciz bulundugundan icra dairesine yatirildigini savunmus ve buna iliskin bordro ve ödeme kayitlarini dosyaya sunmustur. Bu durumda bu ödeme arastirilarak yillik izin ücreti hesabindan ödemenin mahsup edilmesi gereklidir.
7-)Davaci tarafindan kidem tazminati ve ikramiye disindaki alacaklara yasal faiz talep edilmis olmasina ragmen mahkemece fazla mesai, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacaklari yönünden bu talep asilmak suretiyle en yüksek banka mevduat faizine hükmedilmesi de hatalidir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararin, yukarida yazili sebeplerden dolayi BOZULMASINA, pesin alinan temyiz harcinin istek halinde ilgililere iadesine, 15.09.2021 tarihinde oybirligiyle karar verildi.
kazanci.com.tr