vioft2nnt8|2000BDFC6638|yunusbirbilen|tbl_sayfa|metin|0xfdfffb99030000008e06000001000500Temerrüt sözlesmesinde Uyarlamanin yapilabilmesi için öncelikle dava tarihinde sözlesmenin ayakta olmasi ve uyarlama talep edenin edimlerin ifasinda temerrüde düsmemesi gerekmektedir. Somut olayda, davacilarin aleyhlerinde yapilan icra takipleri ve açilan itirazin iptali davalari nedeniyle edimlerini yerine getirmekte temerrüde düstükleri, bu nedenle davalinin davacilar aleyhine itirazin iptali davalarini açmislardir. T.C. Yargitay 11. Hukuk Dairesi 2018/5089 E., 2020/3243 K. "Içtihat Metni" MAHKEME : TICARET MAHKEMESI Taraflar arasinda görülen davada Izmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce bozmaya uyularak verilen 10/07/2018 tarih ve 2014/287-2018/664 sayili kararin Yargitay'ca durusmali olarak incelenmesi taraf vekilleri tarafindan istenmis oldugu anlasilmakla, durusma için belirlenen 03.03.2020 günü hazir bulunan asil ve birlesen davada davaci ... vekili Av. ... ile asil ve birlesen davada davalilar vekili Av. . dinlenildikten sonra durusmali islerin yogunlugu ve süre darligindan ötürü isin incelenerek karara baglanmasi ileriye birakildi. Tetkik Hakimi ... tarafindan düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, durusma tutanaklari ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra isin geregi görüsülüp, düsünüldü: Asil davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 ve 2010/238 Esas sayili dosyalarinda davaci vekili, müvekkilinin 17.05.2004 tarihli sözlesme ile dava disi Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'ndeki hisselerini her ay 2.000.- USD ödenmesi karsiligi davalilara sattigini, bu ödemelerin sirketin tüzel kisiliginin ve Akçansa A.S. ve H.C. Trading'le olan is münasebetinin devam ettigi müddetçe sürecegini, ilk yil için ödeme yapan davalilarin ihtarname ile Netiz Denizcilik ve Tas. Tur. San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin tüzel kisiliginin sona erdigini, Akçansa A.S. ve H.C. Trading ile olan münasebetin de bittigini, artik ödeme yapilmayacagini bildirdiklerini, ancak Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin Akçansa A.S. ve H.C. Trading sirketleri ile olan iliskilerinin Aryamar Denizcilik Ihracat ve Ticaret A.S.'ye kaydirildigini, davalilarin bu sirketten aldiklari 11.03.2005 tarihli vekaletname ile Akçansa A.S ve H.C. Trading'e acentelik hizmeti vermeye devam ettiklerini, 26.12.2005 tarihinden da Aryamar Denizcilik A.S.'ye ortak olduklarini, 52 gün sonra da kendi ve eslerinin hisselerini devrettiklerini, bunun sebebinin de daha sonra borca itirazlari iptal edilecek olan ayni alacagin Mayis 2005- Ocak 2006 dönemi için müvekkilinin baslattigi icra takibi oldugunu, tüm bu eylemlerin sözlesmedeki ücretin ödenmemesini amaçladigini, bu kez sözlesmedeki ücretin sonraki dönemlerini kapsayan tutarlarin tahsili için baslatilan takibe davalilarin itirazinin haksiz oldugunu ileri sürerek asil davada Subat 2006- Ocak 2007 dönemi için baslatilan takibe, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 Esas sayili dosyasinda Subat 2007- Aralik 2007 dönemi için baslatilan takibe, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 Esas sayili dosyasinda Ocak 2008- Kasim 2008 dönemi için baslatilan takibe itirazlarin iptali ile icra inkar tazminatlarinin tahsilini talep ve dava etmistir. Davalilar vekili asil ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 ve 2010/238 Esas sayili dosyalarinda, 17.05.2004 tarihli sözlesmenin zaten sirketin tasfiye sürecine girecek olmasi ve ortaklarca bunun öngörülmesi sebebiyle düzenlendigini, nitekim tasfiyeye iliskin atiflara yer verildigini, sözlesmenin 5. maddesinin müvekkillerinin degil 31.03.2005 tarihinde tasfiyesi baslayan 24.04.2006 tarihinde terkin ile tüzel kisiligi sona eren Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin Akçansa A.S. ve HC Trading ile is iliskisini sart kostugunu, Aryamar Denizcilik Ihracat ve Ticaret A.S.'nin müvekkillerince kurulmadigini, davacinin sirket hesaplarindaki paralari çekmesi sebebiyle sirketin darbogaza girdigini, müvekkillerinin sahsi malvarliklarini satmalarina ve sirketin devamini saglamak için çalismalarina ragmen tasfiyenin engellenemedigini, yasamlarini idame ettirebilmek için davalilarin Çanakkale'de faaliyet gösteren bir kaç denizcilik sirketinden birinde çalismak zorunda olduklarini, hisse devir bedelinin fazlasiyla ödenmis oldugunu savunarak davalarin reddini istemistir. Birlesen Izmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/59 Esas sayili (Tefrikten sonra tekrar birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 Esas sayili) dosyasinda davacilar vekili, davalinin 17.05.2004 tarihli sözlesme ile dava disi Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'ndeki hisselerini müvekkillerine devrettigini, bu sözlesmenin sirketin tasfiye sürecinin öngörülerek aktedildigini, sözlesmede hisselerin gerçek degerinin davaliya ödenmesinin planlandigini, o yila iliskin 12 aylik hisse bedeli olan 24.000.- USD'nin davaliya ödendigini, zarar eden sirketin tasfiyeye sokulup 02.05.2006 tarihli ilan ile terkin edildigini, sözlesmedeki bozucu sart gerçeklestigi halde davalinin hisse bedeli için 3 adet takip yaptigini, hisse bedeli karsiliginda davalinin kredi borcunun ödendigini, sirkete ait aracin bedelsiz davaliya verildigini, devir bedelinin ancak gerçek hisse bedeli oldugunu, davaliya yapilan kazandirimlar, ödemeler ve davalinin talepleri gözetildiginde davalinin sirketin özvarliginin tamamini talep ettigini, bugün itibariyle talep ettigi tutarlarin yasal dayanaginin kalmadigini, sebepsiz zenginlesme ve hakkin kötüye kullanimi niteligi tasidigini ileri sürerek 17.05.2004 tarihli sözlesmenin 1. ve 5. maddelerinin davalinin TMK'nin 2. ve 4. maddelerine aykiri davranislari, USD kurunun asiri yükselmesi sebebiyle islemin temelinden çökmesinden dolayi hisse devir bedelinin saptanarak sabitlenmesine, 10. maddesinin hükme uygun olarak ödeme yapildiktan sonra protokolün sona erecegi yönünden uyarlanmasina, sözlesmenin bu suretle tasfiyesine karar verilmesini talep ve dava etmistir. Birlesen Izmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/59 Esas sayili (Tefrikten sonra tekrar birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 Esas sayili) dosyasinda davali vekili, taraflarin özgür iradesiyle müvekkilinin hisselerinin devri için bedelin nasil ödeneceginin kararlastirildigini, buna göre sirketin tüzel kisiligi ve Akçansa A.S. ile HC Trading'le olan is iliskisi devam ettigi müddetçe müvekkiline her ay 2.000.- USD ödenecegini, davacilarin bu ödemeden kaçinmak için sirketi tasfiyeye sokup belirtilen sirketlerin islerini kendi ve esleri ile %90 paya sahip olduklari sirkete aktardiklarini, davacilarin zaten döviz üzerinden ticaret yaptiklarini, kaldi ki kurun da çok az yükseldigini savunarak davanin reddini istemistir. Mahkemece, iddia, savunma, uyulan bozma ilami, bilirkisi raporlari ve tüm dosya kapsamina göre, davalilarin sözlesmedeki bozucu sartlarin muvazaadan ari olarak gerçeklestigini, sirket tüzel kisiliginin ve sirketin dava disi sirketlerle olan is iliskisinin sona erdirilmesinin davaciya karsi üstlendikleri yükümlülükten kaçmaya yönelik bir amaç tasimadigini kanitlayamadiklari, bu sözlesmenin iptalini saglamadiklari sürece anilan sözlesme uyarinca üstlendikleri hisse devir bedelini ödemeleri gerektigi, icra takip tarihleri itibariyle davalilar tarafindan açilmis sözlesmenin iptali ve uyarlanmasina yönelik bir dava bulunmadigi, taraflarin icra takip tarihleri itibariyla sözlesme ile bagli olduklari ve davalilarin sözlesme hükümleri dogrultusunda ödeme yapmalari gerektigi, her üç icra takibi açisindan da takiplerde talep edilen asil alacak yönünden davalilarin itirazlarinin haksiz ve yersiz oldugu, sirketin fesih tarihi itibariyle maddi anlamda borca batik oldugu, sona ermis, mal varligi kalmamis, terkin edilmis bir sirket dolayisiyla hala aylik 2.000.- USD ödenecegini kabul etmenin hakkaniyete uygun düsmeyecegi, bu husus göz önüne alindiginda, taraflar arasinda imzalanan 17.05.2004 tarihli sözlesmenin tasfiyesinin gerektigi, devredilen hissenin devir tarihi itibariyla bilirkisi kurulu raporlarinda belirtilen degeri gözetildiginde ve davali tarafça yapilan ve açilan icra takipleri dolayisiyla yapilmasi gereken ödemeler de degerlendirildiginde hisse devralanlarin açtigi dava tarihi itibariyle taraflarin birbirlerine borç ve alacaklarinin bulunmadigi, sözlesmenin tasfiye edilmesinin hakkaniyet uygun bir çözüm oldugu gerekçesiyle esas davada, davanin kismen kabulüne, davalinin Izmir 6. Icra Müdürlügü'nün 2007/329 Esas sayili dosyasina yaptigi itirazin kismen iptali ile takibin 24.000.- USD asil alacak ile asil alacaga icra takip tarihinden itibaren isletilecek yasal faizi ile birlikte devamina, % 40 icra inkar tazminati olan 13.440.- TL'nin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, davalinin Izmir 6. Icra Müdürlügü'nün 2008/9 E. sayili icra takibine yaptigi itirazin iptali ile takibin devamina, hesaplanacak % 40 icra inkar tazminatinin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, davalinin Izmir 4. Icra Müdürlügü'nün 2008/15934 E. sayili icra takibiine yaptigi itirazin iptali ile takibin devamina, hesaplanacak % 40 icra inkar tazminatinin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, 17.05.2004 tarihli sözlesmenin taraflarin birbirlerine sözlesme dolayisiyla dava tarihi itibariyle herhangi bir borç ve alacaklari olmadigi tespiti yapilarak tasfiye edilmesine karar verilmistir. Karari, taraf vekilleri temyiz etmistir. 1-Dosyadaki yazilara, mahkemece uyulan bozma karari geregince hüküm verilmis olmasina göre, esas davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 E. 2009/49 K. sayili dosyasi ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 E., 2010/378 K. sayili dosyasinda davalilar ... ve ...'un tüm temyiz itirazlari yerinde degildir. 2-Birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 E., 2014/436 K. sayili dosyasinda; 29.01.2009 tarihinde açilan davada, taraflar arasinda münakit 17.05.2004 tarihli protokolün 1. ve 5. maddelerinin, davali tarafin M.K. 2. maddesine aykiri tutum ve davranislari, ayrica USD kurundaki asiri yükselme nedeniyle islem temelinin çökmüs olmasindan dolayi, davacilarca davali tarafa ödenmesi gereken hisse devir bedelinin TTK'nin ilgili hükümleri uyarinca saptanarak bu tutar üzerinden sabitlenmesine, ve 10. maddesinin de davacilarca, mahkemece olusturulacak yeni hükme uygun olarak davali tarafa ödeme yapilmasi ile birlikte protokolün sona erecegi yönünde uyarlanmasina ve bu suretle taraflar arasindaki sözlesme iliskisinin tasfiye edilmesine karar verilmesi istenmistir. Mahkemece, davadisi Netiz Ltd. Sti.'nin 31.03.2005 tarihi itibariyle feshine karar verildigi, tasfiyenin 26.04.2006 tarihinde tamamlanarak sicilden terkin edildigi, sirketin fesih tarihi itibariyle maddi anlamda borca batik oldugu, sona ermis, mal varligi kalmamis, terkin edilmis bir sirket dolayisiyla hala aylik 2.000 USD ödenecegini kabul etmenin hakkaniyete uygun düsmeyecegi, sözlesmenin tasfiyesinin gerektigi, devredilen hissenin devir tarihi itibariyle bilirkisi raporundaki degeri gözönüne alindiginda ve davacilarca yapilan ödemelerde degerlendirildiginde dava tarihi itibariyle taraflarin birbirlerine borç ve alacakli olmadigi tesbiti yapilarak tasfiye edilmesine karar verilmesinin hakkaniyete uygun bir çözüm oldugu gerekçesiyle davanin kabulü ile 17.05.2004 tarihli sözlesmenin taraflarin birbirlerine sözlesme dolayisiyla dava tarihi itibariyle herhangi bir borç ve alacaklari olmadiginin tesbiti ile tasfiye edilmesine karar verilmistir. Hükmüne uyulan Dairenin 24.10.2013 günleri bozma ilaminda da vurgulandigi üzere davacilar, sözlesme ile öngörülen bozucu sartlarin muvazaadan ari olarak gerçeklestigini isbat edemedikleri için, Netiz Ltd. Sti.'nin tasfiye ve sicilden terkin edilmesine ragmen davacilarin 17.05.2004 tarihli protokolden dogan sorumluluklari, Aryamar Denizcilik A.S.'nin, Akçansa A.S. ve H.C. Trading ile olan ticari iliskisinin devami süresince ve bu iliski Akçansa A.S. ve H.C. Trading tarafindan sonlandirilmadigi sürece devam etmektedir. Eldeki davada 17.05.2004 tarihli sözlesmenin iptali talep edilmemis, sözlesmenin uyarlanmasi istenmistir. Sözlesme hukukunda sözlesmeye baglilik (Ahde Vefa-Pacta Sund Servanda) ve sözlesme serbestligi ilkeleri benimsenmistir. Bu ilkeler çerçevesinde, sözlesme yapildigi andaki gibi aynen uygulanmalidir. Baska bir anlatimla, sözlesme kosullari borçlu için sonradan agirlasmis, edimler dengesi sonradan çikan olaylar nedeni ile degismis olsa bile, kural olarak borçlu sözlesmedeki edimini aynen ifa etmelidir. Sözlesmeye baglilik ilkesi, hukuki güvenlik, dogruluk, dürüstlük kuralinin bir sonucudur. Ancak bu ilke özel hukukun diger ilkeleriyle sinirlandirilmistir. Sözlesme yapildiginda karsilikli edimler arasinda mevcut olan denge sonradan sartlarin olaganüstü degismesiyle büyük ölçüde taraflarin biri aleyhine katlanilamayacak derecede bozulabilir. Iste bu durumda sözlesmeye baglilik ve sözlesme adaleti ilkeleri arasinda bir çeliski hasil olur ve artik bu ilkeye siki sikiya bagli kalmak adalet, hakkaniyet ve objektif hüsnüniyet (M.K.Md. 4, 2) kaidelerine aykiri bir durum yaratir hale gelir. Hukukta bu zitlik (Clausula Rebüs Sic Stantibus-Beklenmiyen hal sarti-sözlesmenin degisen sartlara uydurulmasi) ilkesi ile giderilmeye çalisilmaktadir. Sözlesmedeki edimler arasindaki dengenin çesitli nedenlerle alt üst olmasi, borcun ifasini güçlendirmesi durumunda "islem temelinin çökmesi" gündeme gelir. Iste bu halde yargiç, somut olayin verilerine göre alacakli yararina borçlunun edimini yükseltmeye veya borçlu yararina onun tamamen veya kismen edim yükümlülügünden kurtulmasina karar verilebilir ve müdahale ederek sözlesmeyi degisen kosullara uyarlar. Ancak uyarlamanin yapilabilmesi için öncelikle dava tarihinde sözlesmenin ayakta olmasi ve uyarlama talep edenin edimlerin ifasinda temerrüde düsmemesi gerekmektedir. Somut uyusmazlikta, davacilarin aleyhlerinde yapilan icra takipleri ve açilan itirazin iptali davalari nedeniyle edimlerini yerine getirmekte temerrüde düstükleri, bu nedenle davalinin davacilar aleyhine itirazin iptali davalarini açtiklari anlasilmaktadir. Bu durum karsisinda eldeki davanin konusu sözlesmenin uyarlanmasi kosullari bulunmadigindan davanin reddi yerine yazili sekilde davanin kabulüne karar verilmesi isabetli görülmemis, kararin davali yararina bozulmasi gerekmistir. 3- 2 nolu bozma nedenine göre davacilar vekilinin uyarlama davasindaki temyiz itirazlarinin incelenmesine gerek görülmemistir. SONUÇ: Yukarida (1) nolu bentte açiklanan nedenle esas davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2008/871 E. ve 2009/49 K. sayili dosyasi ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2010/238 E., 2010/378 K. sayili dosyasinda davalilar ... ve ...'un tüm temyiz itirazlarinin reddi ile usul ve yasaya uygun kararin ONANMASINA, (2) nolu bentte açiklanan nedenle birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2014/404-436 sayili dosyasinda davali ...'in temyiz isteminin kabulü ile kararin adi geçen davali yararina BOZULMASINA, (3) nolu bentte açiklanan nedenle davacilar vekilinin temyiz itirazlarinin incelenmesine yer olmadigina, takdir olunan 2.540,00 TL durusma vekalet ücretinin davalilar ve davacilar ... ve ...'dan alinarak davaci-davali ...'e verilmesine, asagida yazili bakiye 4.894,40 TL temyiz ilam harcinin temyiz eden asil ve birlesen davalarda davalilar ... ve ...'dan alinmasina, ödedigi pesin temyiz harcinin istegi halinde temyiz eden birlesen 2014/404 Esas sayili davada davali ...'e iadesine, 26/06/2020 tarihinde oybirligiyle karar verildi. hukukihaber.net
Somut olayda, davacilarin aleyhlerinde yapilan icra takipleri ve açilan itirazin iptali davalari nedeniyle edimlerini yerine getirmekte temerrüde düstükleri, bu nedenle davalinin davacilar aleyhine itirazin iptali davalarini açmislardir.
T.C.
Yargitay
11. Hukuk Dairesi
2018/5089 E., 2020/3243 K.
MAHKEME : TICARET MAHKEMESI
Taraflar arasinda görülen davada Izmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce bozmaya uyularak verilen 10/07/2018 tarih ve 2014/287-2018/664 sayili kararin Yargitay'ca durusmali olarak incelenmesi taraf vekilleri tarafindan istenmis oldugu anlasilmakla, durusma için belirlenen 03.03.2020 günü hazir bulunan asil ve birlesen davada davaci ... vekili Av. ... ile asil ve birlesen davada davalilar vekili Av. . dinlenildikten sonra durusmali islerin yogunlugu ve süre darligindan ötürü isin incelenerek karara baglanmasi ileriye birakildi. Tetkik Hakimi ... tarafindan düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, durusma tutanaklari ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra isin geregi görüsülüp, düsünüldü:
Asil davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 ve 2010/238 Esas sayili dosyalarinda davaci vekili, müvekkilinin 17.05.2004 tarihli sözlesme ile dava disi Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'ndeki hisselerini her ay 2.000.- USD ödenmesi karsiligi davalilara sattigini, bu ödemelerin sirketin tüzel kisiliginin ve Akçansa A.S. ve H.C. Trading'le olan is münasebetinin devam ettigi müddetçe sürecegini, ilk yil için ödeme yapan davalilarin ihtarname ile Netiz Denizcilik ve Tas. Tur. San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin tüzel kisiliginin sona erdigini, Akçansa A.S. ve H.C. Trading ile olan münasebetin de bittigini, artik ödeme yapilmayacagini bildirdiklerini, ancak Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin Akçansa A.S. ve H.C. Trading sirketleri ile olan iliskilerinin Aryamar Denizcilik Ihracat ve Ticaret A.S.'ye kaydirildigini, davalilarin bu sirketten aldiklari 11.03.2005 tarihli vekaletname ile Akçansa A.S ve H.C. Trading'e acentelik hizmeti vermeye devam ettiklerini, 26.12.2005 tarihinden da Aryamar Denizcilik A.S.'ye ortak olduklarini, 52 gün sonra da kendi ve eslerinin hisselerini devrettiklerini, bunun sebebinin de daha sonra borca itirazlari iptal edilecek olan ayni alacagin Mayis 2005- Ocak 2006 dönemi için müvekkilinin baslattigi icra takibi oldugunu, tüm bu eylemlerin sözlesmedeki ücretin ödenmemesini amaçladigini, bu kez sözlesmedeki ücretin sonraki dönemlerini kapsayan tutarlarin tahsili için baslatilan takibe davalilarin itirazinin haksiz oldugunu ileri sürerek asil davada Subat 2006- Ocak 2007 dönemi için baslatilan takibe, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 Esas sayili dosyasinda Subat 2007- Aralik 2007 dönemi için baslatilan takibe, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 Esas sayili dosyasinda Ocak 2008- Kasim 2008 dönemi için baslatilan takibe itirazlarin iptali ile icra inkar tazminatlarinin tahsilini talep ve dava etmistir.
Davalilar vekili asil ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 ve 2010/238 Esas sayili dosyalarinda, 17.05.2004 tarihli sözlesmenin zaten sirketin tasfiye sürecine girecek olmasi ve ortaklarca bunun öngörülmesi sebebiyle düzenlendigini, nitekim tasfiyeye iliskin atiflara yer verildigini, sözlesmenin 5. maddesinin müvekkillerinin degil 31.03.2005 tarihinde tasfiyesi baslayan 24.04.2006 tarihinde terkin ile tüzel kisiligi sona eren Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'nin Akçansa A.S. ve HC Trading ile is iliskisini sart kostugunu, Aryamar Denizcilik Ihracat ve Ticaret A.S.'nin müvekkillerince kurulmadigini, davacinin sirket hesaplarindaki paralari çekmesi sebebiyle sirketin darbogaza girdigini, müvekkillerinin sahsi malvarliklarini satmalarina ve sirketin devamini saglamak için çalismalarina ragmen tasfiyenin engellenemedigini, yasamlarini idame ettirebilmek için davalilarin Çanakkale'de faaliyet gösteren bir kaç denizcilik sirketinden birinde çalismak zorunda olduklarini, hisse devir bedelinin fazlasiyla ödenmis oldugunu savunarak davalarin reddini istemistir.
Birlesen Izmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/59 Esas sayili (Tefrikten sonra tekrar birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 Esas sayili) dosyasinda davacilar vekili, davalinin 17.05.2004 tarihli sözlesme ile dava disi Netiz Denizcilik ve Tas. Tur.San. ve Güm. Tic. Ltd. Sti.'ndeki hisselerini müvekkillerine devrettigini, bu sözlesmenin sirketin tasfiye sürecinin öngörülerek aktedildigini, sözlesmede hisselerin gerçek degerinin davaliya ödenmesinin planlandigini, o yila iliskin 12 aylik hisse bedeli olan 24.000.- USD'nin davaliya ödendigini, zarar eden sirketin tasfiyeye sokulup 02.05.2006 tarihli ilan ile terkin edildigini, sözlesmedeki bozucu sart gerçeklestigi halde davalinin hisse bedeli için 3 adet takip yaptigini, hisse bedeli karsiliginda davalinin kredi borcunun ödendigini, sirkete ait aracin bedelsiz davaliya verildigini, devir bedelinin ancak gerçek hisse bedeli oldugunu, davaliya yapilan kazandirimlar, ödemeler ve davalinin talepleri gözetildiginde davalinin sirketin özvarliginin tamamini talep ettigini, bugün itibariyle talep ettigi tutarlarin yasal dayanaginin kalmadigini, sebepsiz zenginlesme ve hakkin kötüye kullanimi niteligi tasidigini ileri sürerek 17.05.2004 tarihli sözlesmenin 1. ve 5. maddelerinin davalinin TMK'nin 2. ve 4. maddelerine aykiri davranislari, USD kurunun asiri yükselmesi sebebiyle islemin temelinden çökmesinden dolayi hisse devir bedelinin saptanarak sabitlenmesine, 10. maddesinin hükme uygun olarak ödeme yapildiktan sonra protokolün sona erecegi yönünden uyarlanmasina, sözlesmenin bu suretle tasfiyesine karar verilmesini talep ve dava etmistir. Birlesen Izmir 5. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/59 Esas sayili (Tefrikten sonra tekrar birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 Esas sayili) dosyasinda davali vekili, taraflarin özgür iradesiyle müvekkilinin hisselerinin devri için bedelin nasil ödeneceginin kararlastirildigini, buna göre sirketin tüzel kisiligi ve Akçansa A.S. ile HC Trading'le olan is iliskisi devam ettigi müddetçe müvekkiline her ay 2.000.- USD ödenecegini, davacilarin bu ödemeden kaçinmak için sirketi tasfiyeye sokup belirtilen sirketlerin islerini kendi ve esleri ile %90 paya sahip olduklari sirkete aktardiklarini, davacilarin zaten döviz üzerinden ticaret yaptiklarini, kaldi ki kurun da çok az yükseldigini savunarak davanin reddini istemistir.
Mahkemece, iddia, savunma, uyulan bozma ilami, bilirkisi raporlari ve tüm dosya kapsamina göre, davalilarin sözlesmedeki bozucu sartlarin muvazaadan ari olarak gerçeklestigini, sirket tüzel kisiliginin ve sirketin dava disi sirketlerle olan is iliskisinin sona erdirilmesinin davaciya karsi üstlendikleri yükümlülükten kaçmaya yönelik bir amaç tasimadigini kanitlayamadiklari, bu sözlesmenin iptalini saglamadiklari sürece anilan sözlesme uyarinca üstlendikleri hisse devir bedelini ödemeleri gerektigi, icra takip tarihleri itibariyle davalilar tarafindan açilmis sözlesmenin iptali ve uyarlanmasina yönelik bir dava bulunmadigi, taraflarin icra takip tarihleri itibariyla sözlesme ile bagli olduklari ve davalilarin sözlesme hükümleri dogrultusunda ödeme yapmalari gerektigi, her üç icra takibi açisindan da takiplerde talep edilen asil alacak yönünden davalilarin itirazlarinin haksiz ve yersiz oldugu, sirketin fesih tarihi itibariyle maddi anlamda borca batik oldugu, sona ermis, mal varligi kalmamis, terkin edilmis bir sirket dolayisiyla hala aylik 2.000.- USD ödenecegini kabul etmenin hakkaniyete uygun düsmeyecegi, bu husus göz önüne alindiginda, taraflar arasinda imzalanan 17.05.2004 tarihli sözlesmenin tasfiyesinin gerektigi, devredilen hissenin devir tarihi itibariyla bilirkisi kurulu raporlarinda belirtilen degeri gözetildiginde ve davali tarafça yapilan ve açilan icra takipleri dolayisiyla yapilmasi gereken ödemeler de degerlendirildiginde hisse devralanlarin açtigi dava tarihi itibariyle taraflarin birbirlerine borç ve alacaklarinin bulunmadigi, sözlesmenin tasfiye edilmesinin hakkaniyet uygun bir çözüm oldugu gerekçesiyle esas davada, davanin kismen kabulüne, davalinin Izmir 6. Icra Müdürlügü'nün 2007/329 Esas sayili dosyasina yaptigi itirazin kismen iptali ile takibin 24.000.- USD asil alacak ile asil alacaga icra takip tarihinden itibaren isletilecek yasal faizi ile birlikte devamina, % 40 icra inkar tazminati olan 13.440.- TL'nin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, davalinin Izmir 6. Icra Müdürlügü'nün 2008/9 E. sayili icra takibine yaptigi itirazin iptali ile takibin devamina, hesaplanacak % 40 icra inkar tazminatinin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, davalinin Izmir 4. Icra Müdürlügü'nün 2008/15934 E. sayili icra takibiine yaptigi itirazin iptali ile takibin devamina, hesaplanacak % 40 icra inkar tazminatinin davalidan tahsiline, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 E. sayili dosyasi yönünden davanin kabulüne, 17.05.2004 tarihli sözlesmenin taraflarin birbirlerine sözlesme dolayisiyla dava tarihi itibariyle herhangi bir borç ve alacaklari olmadigi tespiti yapilarak tasfiye edilmesine karar verilmistir.
Karari, taraf vekilleri temyiz etmistir.
1-Dosyadaki yazilara, mahkemece uyulan bozma karari geregince hüküm verilmis olmasina göre, esas davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2008/871 E. 2009/49 K. sayili dosyasi ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2010/238 E., 2010/378 K. sayili dosyasinda davalilar ... ve ...'un tüm temyiz itirazlari yerinde degildir.
2-Birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2014/404 E., 2014/436 K. sayili dosyasinda;
29.01.2009 tarihinde açilan davada, taraflar arasinda münakit 17.05.2004 tarihli protokolün 1. ve 5. maddelerinin, davali tarafin M.K. 2. maddesine aykiri tutum ve davranislari, ayrica USD kurundaki asiri yükselme nedeniyle islem temelinin çökmüs olmasindan dolayi, davacilarca davali tarafa ödenmesi gereken hisse devir bedelinin TTK'nin ilgili hükümleri uyarinca saptanarak bu tutar üzerinden sabitlenmesine, ve 10. maddesinin de davacilarca, mahkemece olusturulacak yeni hükme uygun olarak davali tarafa ödeme yapilmasi ile birlikte protokolün sona erecegi yönünde uyarlanmasina ve bu suretle taraflar arasindaki sözlesme iliskisinin tasfiye edilmesine karar verilmesi istenmistir.
Mahkemece, davadisi Netiz Ltd. Sti.'nin 31.03.2005 tarihi itibariyle feshine karar verildigi, tasfiyenin 26.04.2006 tarihinde tamamlanarak sicilden terkin edildigi, sirketin fesih tarihi itibariyle maddi anlamda borca batik oldugu, sona ermis, mal varligi kalmamis, terkin edilmis bir sirket dolayisiyla hala aylik 2.000 USD ödenecegini kabul etmenin hakkaniyete uygun düsmeyecegi, sözlesmenin tasfiyesinin gerektigi, devredilen hissenin devir tarihi itibariyle bilirkisi raporundaki degeri gözönüne alindiginda ve davacilarca yapilan ödemelerde degerlendirildiginde dava tarihi itibariyle taraflarin birbirlerine borç ve alacakli olmadigi tesbiti yapilarak tasfiye edilmesine karar verilmesinin hakkaniyete uygun bir çözüm oldugu gerekçesiyle davanin kabulü ile 17.05.2004 tarihli sözlesmenin taraflarin birbirlerine sözlesme dolayisiyla dava tarihi itibariyle herhangi bir borç ve alacaklari olmadiginin tesbiti ile tasfiye edilmesine karar verilmistir.
Hükmüne uyulan Dairenin 24.10.2013 günleri bozma ilaminda da vurgulandigi üzere davacilar, sözlesme ile öngörülen bozucu sartlarin muvazaadan ari olarak gerçeklestigini isbat edemedikleri için, Netiz Ltd. Sti.'nin tasfiye ve sicilden terkin edilmesine ragmen davacilarin 17.05.2004 tarihli protokolden dogan sorumluluklari, Aryamar Denizcilik A.S.'nin, Akçansa A.S. ve H.C. Trading ile olan ticari iliskisinin devami süresince ve bu iliski Akçansa A.S. ve H.C. Trading tarafindan sonlandirilmadigi sürece devam etmektedir.
Eldeki davada 17.05.2004 tarihli sözlesmenin iptali talep edilmemis, sözlesmenin uyarlanmasi istenmistir.
Sözlesme hukukunda sözlesmeye baglilik (Ahde Vefa-Pacta Sund Servanda) ve sözlesme serbestligi ilkeleri benimsenmistir. Bu ilkeler çerçevesinde, sözlesme yapildigi andaki gibi aynen uygulanmalidir. Baska bir anlatimla, sözlesme kosullari borçlu için sonradan agirlasmis, edimler dengesi sonradan çikan olaylar nedeni ile degismis olsa bile, kural olarak borçlu sözlesmedeki edimini aynen ifa etmelidir.
Sözlesmeye baglilik ilkesi, hukuki güvenlik, dogruluk, dürüstlük kuralinin bir sonucudur. Ancak bu ilke özel hukukun diger ilkeleriyle sinirlandirilmistir. Sözlesme yapildiginda karsilikli edimler arasinda mevcut olan denge sonradan sartlarin olaganüstü degismesiyle büyük ölçüde taraflarin biri aleyhine katlanilamayacak derecede bozulabilir. Iste bu durumda sözlesmeye baglilik ve sözlesme adaleti ilkeleri arasinda bir çeliski hasil olur ve artik bu ilkeye siki sikiya bagli kalmak adalet, hakkaniyet ve objektif hüsnüniyet (M.K.Md. 4, 2) kaidelerine aykiri bir durum yaratir hale gelir. Hukukta bu zitlik (Clausula Rebüs Sic Stantibus-Beklenmiyen hal sarti-sözlesmenin degisen sartlara uydurulmasi) ilkesi ile giderilmeye çalisilmaktadir.
Sözlesmedeki edimler arasindaki dengenin çesitli nedenlerle alt üst olmasi, borcun ifasini güçlendirmesi durumunda "islem temelinin çökmesi" gündeme gelir. Iste bu halde yargiç, somut olayin verilerine göre alacakli yararina borçlunun edimini yükseltmeye veya borçlu yararina onun tamamen veya kismen edim yükümlülügünden kurtulmasina karar verilebilir ve müdahale ederek sözlesmeyi degisen kosullara uyarlar.
Ancak uyarlamanin yapilabilmesi için öncelikle dava tarihinde sözlesmenin ayakta olmasi ve uyarlama talep edenin edimlerin ifasinda temerrüde düsmemesi gerekmektedir. Somut uyusmazlikta, davacilarin aleyhlerinde yapilan icra takipleri ve açilan itirazin iptali davalari nedeniyle edimlerini yerine getirmekte temerrüde düstükleri, bu nedenle davalinin davacilar aleyhine itirazin iptali davalarini açtiklari anlasilmaktadir.
Bu durum karsisinda eldeki davanin konusu sözlesmenin uyarlanmasi kosullari bulunmadigindan davanin reddi yerine yazili sekilde davanin kabulüne karar verilmesi isabetli görülmemis, kararin davali yararina bozulmasi gerekmistir.
3- 2 nolu bozma nedenine göre davacilar vekilinin uyarlama davasindaki temyiz itirazlarinin incelenmesine gerek görülmemistir.
SONUÇ: Yukarida (1) nolu bentte açiklanan nedenle esas davada, birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2008/871 E. ve 2009/49 K. sayili dosyasi ve birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2010/238 E., 2010/378 K. sayili dosyasinda davalilar ... ve ...'un tüm temyiz itirazlarinin reddi ile usul ve yasaya uygun kararin ONANMASINA, (2) nolu bentte açiklanan nedenle birlesen Izmir 3. Asliye Ticaret Mahkemesi 2014/404-436 sayili dosyasinda davali ...'in temyiz isteminin kabulü ile kararin adi geçen davali yararina BOZULMASINA, (3) nolu bentte açiklanan nedenle davacilar vekilinin temyiz itirazlarinin incelenmesine yer olmadigina, takdir olunan 2.540,00 TL durusma vekalet ücretinin davalilar ve davacilar ... ve ...'dan alinarak davaci-davali ...'e verilmesine, asagida yazili bakiye 4.894,40 TL temyiz ilam harcinin temyiz eden asil ve birlesen davalarda davalilar ... ve ...'dan alinmasina, ödedigi pesin temyiz harcinin istegi halinde temyiz eden birlesen 2014/404 Esas sayili davada davali ...'e iadesine, 26/06/2020 tarihinde oybirligiyle karar verildi.
hukukihaber.net