Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren kamu görevine girişte kritik öneme sahip olan ve gizlilik gerektiren pozisyonlar ile bazı devlet kurum ve kuruluşlarında çalışacak personel için uygulanmaya başlamıştır. 2016 yılındaki OHAL sürecinin ardından, bu uygulama kamu görevlilerine dair güvenlik politikaları arasında önemli bir yer edinmiştir. Artık kamuya alımlarda tüm adaylar için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması zorunlu hale gelmiştir. Devlet memurluğuna atanmak isteyenlerin başvuracakları görevlerde bazı özel şartlar ve gereklilikler aranmaktadır; bu kapsamda adaylar, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında olumlu sonuç almak zorundadır. Bu araştırmalar, görevlerin özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında incelenen hususlar şunlardır: Adayın adli sicil kaydı, Kolluk kuvvetlerince aranıp aranmadığı, Hakkında tahdit kaydı olup olmadığı, Kesinleşmiş mahkeme kararları ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca alınan kararlar, Devam eden veya sonuçlanmış soruşturma ve kovuşturma bilgileri, Kamu görevinden veya memuriyetten çıkarılma cezası bulunup bulunmadığı, Görev gerekliliklerine uygunluk yönünden kolluk ve istihbarat birimlerindeki olgusal veriler, Yabancı devletlerle veya yabancılarla ilişkisi, Terör örgütleri veya suç amacıyla kurulmuş örgütlerle bağlantısı olup olmadığı. Kamu Hizmetine Girişte Güvenlik Soruşturması Süreci Kamu görevine atanmayı hedefleyen bireyler için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreci, kamu hizmetinde göreve alınmalarına engel teşkil eden durumların var olup olmadığının belirlenmesi amacıyla titizlikle yürütülür. 2024 yılı itibarıyla kamu kurumlarında çalışmak isteyen tüm vatandaşlar için bu uygulama geçerlidir. Güvenlik soruşturması; belirli kamu kurumları tarafından yapılır, sürecin usul ve esasları ise ilgili yönetmeliğin 12’nci maddesine göre idareye bırakılmıştır. Bu düzenleme, araştırma ve soruşturma sürecinin nasıl yapılacağına dair idarenin görev talimatlarına dayanarak işlemlerin yürütülmesine olanak tanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yürütülmektedir. Güvenlik Soruşturması Nedir? Güvenlik soruşturması, adayın güvenilirliğine dair çeşitli unsurların detaylı bir incelemesini içerir: Adli sicil kaydının incelenmesi, Kolluk kuvvetlerince arama kaydı bulunup bulunmadığının tespiti, Tahdit kaydı olup olmadığının araştırılması, Kesinleşmiş mahkeme kararlarının yanı sıra CMK’nın ilgili maddelerine göre alınan kararların gözden geçirilmesi, Süregelen veya sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalar, Kamu görevinden çıkarılma veya memurluktan men cezası olup olmadığı, Yabancı devletlerle veya yabancı şahıslarla ilişkileri, Terör örgütleri veya suç amaçlı örgütlerle bağlantı durumunun tespiti. Bu sürecin üç aşaması bulunmaktadır: Arşiv Araştırması – Adayın adli sicil kaydı, kolluk kuvvetlerince aranıp aranmadığı, tahdit kaydı gibi unsurlar incelenir. GBT (Genel Bilgi Toplama) Araştırması – Kişinin kolluk birimlerince aranıp aranmadığı veya hakkında yakalama kararı olup olmadığını gösteren sistemden veri toplanır. Yerinde Araştırma – Kişinin yaşamını sürdürdüğü çevrede yapılan detaylı inceleme ve sorgulama sürecidir. Değerlendirme Komisyonu Nedir? Güvenlik soruşturması neticesinde elde edilen bilgilerin, adayın göreve uygunluğu açısından değerlendirildiği komisyona Değerlendirme Komisyonu denir. Bu komisyon, başkan dahil olmak üzere tek sayıda üye ile kurulmak zorundadır ve en az beş kişiden oluşur. İstihbari Faaliyet ve Üst Kademe Kamu Yöneticisi İstihbari faaliyet, hakkında bilgi toplanan kişi ile ilgili istihbarat birimlerince çeşitli kaynaklardan derlenen bilgi ve verilerin işlenmesini içerir. Üst kademe kamu yöneticisi ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre üst düzey kamu görevi yürüten kişileri ifade eder. Güvenlik Soruşturması Sonucunda Olumsuz Sonuç Alanların Hukuki Hakları Güvenlik soruşturması sonucunda olumsuz bir sonuç alan adaylar, kendileri hakkında yapılan değerlendirmeye dair idari bir dava açma hakkına sahiptir. Olumsuz sonuç alanlar, kararın kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde yürütmeyi durdurma talebiyle birlikte iptal davası açabilirler.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren kamu görevine girişte kritik öneme sahip olan ve gizlilik gerektiren pozisyonlar ile bazı devlet kurum ve kuruluşlarında çalışacak personel için uygulanmaya başlamıştır.
2016 yılındaki OHAL sürecinin ardından, bu uygulama kamu görevlilerine dair güvenlik politikaları arasında önemli bir yer edinmiştir. Artık kamuya alımlarda tüm adaylar için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması zorunlu hale gelmiştir. Devlet memurluğuna atanmak isteyenlerin başvuracakları görevlerde bazı özel şartlar ve gereklilikler aranmaktadır; bu kapsamda adaylar, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında olumlu sonuç almak zorundadır. Bu araştırmalar, görevlerin özelliklerine göre farklılık gösterebilir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında incelenen hususlar şunlardır:
Kamu görevine atanmayı hedefleyen bireyler için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreci, kamu hizmetinde göreve alınmalarına engel teşkil eden durumların var olup olmadığının belirlenmesi amacıyla titizlikle yürütülür. 2024 yılı itibarıyla kamu kurumlarında çalışmak isteyen tüm vatandaşlar için bu uygulama geçerlidir. Güvenlik soruşturması; belirli kamu kurumları tarafından yapılır, sürecin usul ve esasları ise ilgili yönetmeliğin 12’nci maddesine göre idareye bırakılmıştır. Bu düzenleme, araştırma ve soruşturma sürecinin nasıl yapılacağına dair idarenin görev talimatlarına dayanarak işlemlerin yürütülmesine olanak tanır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yürütülmektedir.
Güvenlik Soruşturması Nedir?
Güvenlik soruşturması, adayın güvenilirliğine dair çeşitli unsurların detaylı bir incelemesini içerir:
Bu sürecin üç aşaması bulunmaktadır:
Güvenlik soruşturması neticesinde elde edilen bilgilerin, adayın göreve uygunluğu açısından değerlendirildiği komisyona Değerlendirme Komisyonu denir. Bu komisyon, başkan dahil olmak üzere tek sayıda üye ile kurulmak zorundadır ve en az beş kişiden oluşur.
İstihbari faaliyet, hakkında bilgi toplanan kişi ile ilgili istihbarat birimlerince çeşitli kaynaklardan derlenen bilgi ve verilerin işlenmesini içerir. Üst kademe kamu yöneticisi ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre üst düzey kamu görevi yürüten kişileri ifade eder.
Güvenlik soruşturması sonucunda olumsuz bir sonuç alan adaylar, kendileri hakkında yapılan değerlendirmeye dair idari bir dava açma hakkına sahiptir. Olumsuz sonuç alanlar, kararın kendilerine tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içinde yürütmeyi durdurma talebiyle birlikte iptal davası açabilirler.